Poseł Michał Szczerba - Wystąpienie z dnia 10 kwietnia 2024 roku.

Stenogram

1. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa (druki nr 219 i 280).

Poseł Sprawozdawca Michał Szczerba:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Sprawa, którą się zajmujemy, i sprawozdanie, które przedstawiam w imieniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, mają zasadniczy priorytet. Chodzi tak naprawdę o przywrócenie konstytucyjności Krajowej Radzie Sądownictwa. Władza sądownicza musi być niezależna i odrębna od władzy wykonawczej i od władzy ustawodawczej. Nie może być tak, że Krajowa Rada Sądownictwa jest obsadzona niezgodnie z konstytucją - tak, szanowni państwo, dzieje się od roku 2018.

    Przywracamy również właściwy proces stanowienia prawa: projekty przedstawia rząd, projekty są poddane konsultacjom społecznym, projekty trafiają do Sejmu, wreszcie projekty są konsultowane na wysłuchaniu publicznym, jak to miało miejsce w przypadku ustawy o KRS. Ta ustawa zmierza do przywrócenia ustawowym przepisom regulującym wybór sędziów do KRS zgodności z normami konstytucyjnymi. Zmierza również do usunięcia negatywnych konsekwencji wadliwego konstytucyjnie - co potwierdzili eksperci, ale co również potwierdziło wysłuchanie publiczne - wyboru sędziów członków KRS, który został powierzony Sejmowi. Projekt ma na celu dostosowanie przepisów ustawowych do standardów europejskich określonych w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego. Ten projekt to jest sanacja - sanacja wymiaru sprawiedliwości. Ta reforma, ta odnowa musi się rozpocząć od nowej ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa.

    Chcę bardzo wyraźnie powiedzieć, że projektodawcy - to stanowisko podzieliła wczoraj Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka - dokonali trafnej diagnozy ustrojowej w zakresie konieczności dokonania zmian ustawowych w ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa ze względu na naglącą konstytucyjną potrzebę dostosowania regulacji ustawowych do treści art. 187 ust. 1 pkt 2 konstytucji, którego wykładnia systemowa przesądza o tym, że sędziów członków Krajowej Rady Sądownictwa mogą wybierać wyłącznie sędziowie. Projektowana ustawa stanowi w efekcie w pełni zasadną próbę naprawy ustrojowej KRS, która od 2018 r. znajduje się w głębokim kryzysie i jako organ obsadzony w znacznej części w sposób sprzeczny z normami konstytucyjnymi i europejskimi nie może dłużej spełniać swoich ustrojowo określonych zadań.

    Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że to stanowisko rządu w swojej opinii potwierdził rzecznik praw obywatelskich. Rzecznik powiedział: Odebranie Sejmowi kompetencji wyboru 15 sędziowskich członków KRS oraz przekazanie jej z powrotem środowiskom sędziowskim stanowi dobry krok w kierunku wykonania orzeczeń Sądu Najwyższego, NSA, Europejskiego Trybunału Praw Człowieka i Trybunału Sprawiedliwości UE. Zgodnie one uznały - to jest cytat - że aktualny skład rady jest nadmiernie uzależniony od władzy ustawodawczej i wykonawczej, co może negatywnie rzutować na niezawisłość sędziów powołanych na jej rekomendację. Na pozytywną ocenę zasługuje też zagwarantowanie proporcjonalnej reprezentacji - czego nie było - sędziów poszczególnych szczebli sądownictwa, z wyraźną przewagą sędziów rejonowych, którzy długo nie byli reprezentowani w dostatecznym stopniu.

    Szanowni Państwo! Oczywiście ta nowa regulacja, która - mam nadzieję -uzyska również wsparcie prezydenta, zakłada przerwanie kadencji 15 członków obecnej KRS. Ale jest to szczególnie uzasadnione, jak mówi rzecznik praw obywatelskich, niezdolnością tak ukształtowanego organu do sprawnego wywiązywania się z roli strażnika niezawisłości sędziów i niezależności sądów, co potwierdza orzecznictwo.

    Chcę bardzo wyraźnie powiedzieć, że to, co się dzieje, i to, co jest realizowane i czego wymiernym przykładem jest rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o KRS, to również szansa na to, żeby Polska przestała mieć jakiekolwiek kłopoty związane z rażącym naruszaniem praworządności.

    Co będzie istotne dla polskiego obywatela? Będzie istotne prawo do bezstronnego i niezależnego sądu, ale z drugiej strony również prawo do tego, żeby korzystać z funduszy europejskich, które zostaną w ten sposób uruchomione i będą dalej mogły do Polski płynąć.

    Chcę bardzo wyraźnie powiedzieć, że wczoraj dokonaliśmy absolutnie ważnych zmian w tym projekcie i bardzo się cieszę, że przedstawiciel pana ministra prof. Adama Bodnara zaakceptował te propozycje, również zgłaszane chociażby przez klub Koalicji Obywatelskiej.

    Szanowni Państwo! Społeczeństwo obywatelskie, organizacje pozarządowe będą obecne w Radzie Społecznej przy Krajowej Radzie Sądownictwa. Tych przedstawicieli, a będzie trzech przedstawicieli, będzie wskazywała Rada Działalności Pożytku Publicznego. Chcemy również, żeby te zmiany, które będą dokonywane, miały pełną aprobatę społeczeństwa, bo one są dokonywane właśnie w interesie społeczeństwa. Nie żaden urzędnik rządowy, nie żaden prezydent, który będzie tam delegował swoich współpracowników, którzy niestety nie mają tego przymiotu bezstronności, ale będą to przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, przedstawiciele Rady Działalności Pożytku Publicznego.

    Drugie ważne przesądzenie, o którym chcę powiedzieć, to rozszerzenie rady społecznej m.in. o przedstawiciela rady komorniczej, ale także rozszerzenie katalogu instytucji, które będą mogły zgłaszać kandydatów do Krajowej Rady Sądownictwa. Chcemy bardzo wyraźnie powiedzieć, że to są rozwiązania oczekiwane, rozwiązania skonsultowane, rozwiązania, które gwarantują, że Krajowa Rada Sądownictwa i jej skład, jej status nie będą budziły jakichkolwiek wątpliwości. To jest tak naprawdę początek sanacji, to jest początek tego wszystkiego, żeby przywrócić wymiar sprawiedliwości społeczeństwu. I chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że w tej sprawie ten pogląd podzieliła zdecydowana większość członkiń i członków Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka.

    Chciałbym podziękować w tym miejscu Ministerstwu Sprawiedliwości, podziękować panu prof. Adamowi Bodnarowi i jego współpracownikom, zastępczyniom, zastępcom, panu ministrowi Mazurowi za pełną współpracę przy tym projekcie. To były wyczerpujące informacje, to był modelowy przykład, jak powinno się stanowić prawo, coś, czego nie mieliśmy przez ostatnie kadencje, gdzie były wrzutki poselskie, gdzie w nocy odbywały się dyskusje i przesądzenia, które dotyczyły życia, zdrowia, własności milionów Polek i Polaków. W tej chwili mamy dobrze skonsultowaną ustawę, mamy dobre rozwiązania, które natychmiast powinny, w mojej opinii, wejść w życie i oczywiście powinno to się zakończyć podpisem prezydenta pod tym aktem prawnym. Chciałbym podziękować również pani przewodniczącej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka i całemu Prezydium za tak sprawne procedowanie, za wykreowanie również specjalnego dnia na dzień konsultacji społecznych w formule wysłuchania publicznego. Każda i każdy, każda organizacja mogła w tym wziąć udział. Te stanowiska zostały zebrane i w dużej części uwzględnione.

    Szanowni Państwo! Sanacja się zaczyna, sanacja wymiaru sprawiedliwości. Krajowa Rada Sądownictwa znowu będzie stała na straży niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. Komisja Sprawiedliwości i Praw Człowieka w pełni popiera ten projekt, który uzyskał pozytywną rekomendację.

    (Głos z sali: Zobaczymy.)

    Proszę Wysoką Izbę i pana marszałka o sprawne procedowanie nad projektem. Dziękuję serdecznie. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty)