[KO]- pytanie ws. pożarów odpadów niebezpiecznych z dnia 8 lutego 2024 r.

Stenogram

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Katarzyna Osos:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W maju 2023 r. został opublikowany raport NIK, który wskazuje, że ponad 750 składowisk odpadów spłonęło w latach 2017-2022. Ile składowisk odpadów niebezpiecznych znajduje się w Polsce obecnie? W Przylepie znajdowało się prawie 5 tys. t odpadów niebezpiecznych. Po pożarze w lipcu 2023 r. zrobiono badania, z których wynika - i dziś również potwierdza to prokuratura - że doszło do zanieczyszczenia w zakresie wody, powietrza, ziemi, do atmosfery dostało się bardzo dużo materiałów niebezpiecznych, metali ciężkich i rakotwórczych, które z pewnością będą oddziaływać na zdrowie i życie ludzi.

    I teraz pytania. Czy - a jeżeli tak, to jakie - zostały podjęte konkretne działania w celu zadbania o zdrowie i życie mieszkańców Przylepu i okolic oraz innych miejscowości po pożarach składowisk odpadów niebezpiecznych? Czy rząd PiS miał program i środki na likwidację tych odpadów, w jakiej wysokości, kto realizował ten program? Ile przez ostatnie lata udało się zutylizować takich składowisk? Ile samorządów - i jeżeli państwo posiadacie taką wiedzę, na jaką kwotę - uzyskało dofinansowanie z narodowego funduszu na usunięcie odpadów? Czy został stworzony system inwentaryzacji nielegalnie deponowanych odpadów z kwalifikacją pod kątem pilności ich usunięcia i czy takie składowiska są monitorowane? Dziękuję.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Anita Sowińska:

    Szanowna Pani Marszałek! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Bardzo dziękuję za to pytanie. Ono jest dosyć szczegółowe, dlatego prawdopodobnie część odpowiedzi otrzyma pani na piśmie. Natomiast zacznę od tego, co poprzedni rząd zrobił, bo tego wymagają uczciwość i obiektywizm, a potem przejdę do tego, czego nie zrobił.

    W 2018 r. po licznych pożarach składowisk, które wybuchły w całej Polsce, rząd przygotował rozwiązania prawne, które były krokiem w kierunku rozwiązania tego problemu. Przede wszystkim wprowadzono bardziej restrykcyjne przepisy, polegające na zaostrzeniu wymagań wobec podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w zakresie gospodarki odpadami. To były m.in. przepisy dotyczące wymagań przeciwpożarowych, warunków magazynowania odpadów, warunków prowadzenia wizyjnego systemu kontroli, czyli kamer na składowiskach, oraz konieczności ustanowienia finansowego zabezpieczenia roszczeń. Zwiększono również sankcje za naruszenia przepisów ustawy o odpadach.

    Jednocześnie w celu zwiększenia skuteczności realizacji zadań przez organy Inspekcji Ochrony Środowiska i stworzenia warunków efektywnej walki z szarą strefą w ostatnich latach wprowadzone zostały również zmiany w ustawie o Inspekcji Ochrony Środowiska, m.in. chodzi o brak obowiązku informowania podmiotu o planowanym wszczęciu kontroli. Dopuszczono nowe narzędzia dla inspektorów IOŚ, które mogą być wykorzystywane bez konieczności okazywania legitymacji, to np. obserwacja dronami, wykorzystanie zdjęć satelitarnych, rejestracja obrazu i dźwięku.

    Wprowadzone zmiany w przepisach stanowią zmianę systemową, to trzeba przyznać, ale to nie znaczy, że te zmiany już są wdrożone, i to nie znaczy, że one problem rozwiązały. Aktualnie nadal trwa etap dostosowywania posiadanych przez podmioty decyzji administracyjnych w zakresie gospodarki odpadami do przepisów wprowadzonych w 2018 r., w tym również wymagań dotyczących ochrony przeciwpożarowej, czyli jeszcze nie wszystkie podmioty spełniają wymagania zawarte w nowych przepisach. Według stanu na 31 stycznia ub.r. około 24% postępowań administracyjnych w sprawie dostosowania posiadanych przez podmioty decyzji nie zostało zakończonych. Obecnie trwa aktualizacja tego stanu. Resort klimatu i środowiska wystosował pisma do marszałków województw i aktualnie zbieramy dane, czy nastąpił progres w tym zakresie. Trzeba też powiedzieć, że dostosowanie do tych nowych wymagań stanowiło duże wyzwanie dla sektora gospodarki odpadami, zarówno organizacyjne, jak i finansowe, i jest niezwykle ważne, aby ten proces dokończyć.

    Powiedziałam o tym, co rząd zrobił, natomiast muszę też powiedzieć, czego nie zrobił. Po pierwsze, poprzedni rząd nie zabezpieczył środków na usuwanie nielegalnych składowisk odpadów, przede wszystkim niebezpiecznych. Sprzątanie, szanowni państwo, kosztuje, a samorządy po latach przykręcania kurka nie mają wolnych środków na usuwanie składowisk. Nowy rząd już na samym początku swojej kadencji zabezpieczył w budżecie środki na 2024 r. w kwocie 153 mln zł i choć środki te nie są wystarczające, to jednak pokazujemy, że jest to jeden z naszych priorytetów, który zapisaliśmy w umowie koalicyjnej.

    Po drugie, poprzedni rząd nie wypracował transparentnych reguł wydatkowania pieniędzy. Aktualnie w resorcie klimatu i środowiska trwają prace nad stworzeniem możliwości wydatkowania środków z budżetu na usunięcie nielegalnie zgromadzonych odpadów. Jednocześnie główny inspektor ochrony środowiska przygotowuje ocenę ryzyka miejsc nielegalnie nagromadzonych odpadów niebezpiecznych mogących szczególnie zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi. Ta diagnoza będzie stanowić bazę do wypracowania metodologii wydatkowania pieniędzy w tym roku i w kolejnych latach.

    Po trzecie, poprzedni rząd nie wypracował przepisów, które zapobiegałyby powstawaniu nowych nielegalnych składowisk odpadów niebezpiecznych. Obecnie Ministerstwo Klimatu i Środowiska dopiero zaczyna wypracowywać te działania prewencyjne, takie jak np. rozszerzona odpowiedzialność producencka dla odpadów niebezpiecznych, tak aby producent odpadu niebezpiecznego zagwarantował trwałe jego unieszkodliwienie, a nie tylko oddawał je firmie, tak że w kwitach mu się wszystko zgadza.

    Podsumowując, zmiany wprowadzone w 2018 r. były potrzebne i obecny rząd kontynuuje ich wdrożenie, ale jest jeszcze wiele do zrobienia w zakresie finansowania, transparentności, przyznawania środków oraz prewencji. Jeżeli tego nie rozwiążemy, nie rozwiążemy trwale problemu nielegalnych odpadów, o czym świadczy chociażby fakt, że w trakcie rządów PiS powstało wiele nowych nielegalnych składowisk, jak choćby wielkie składowisko w Rogowcu k. Bełchatowa.

    I na koniec, ponieważ zostało mi jeszcze 30 sekund, podam liczby, jeżeli chodzi o pożary. W 2018 r. sumaryczna liczba pożarów na składowiskach odpadów to było 243, a w 2022 r. - 55, czyli ponadczterokrotny spadek, a więc widzimy, że skutek jednak był. Również liczba dużych pożarów się zmniejszyła. W 2018 r. to było 53 (Dzwonek), w 2022 r. - 11. Oczywiście każdy pożar jest po prostu wielkim, wielkim wyzwaniem, tak jak ten pożar w Przylepie.

    Pozwoli pani posłanka, że na szczegółowe pytania odpowiem pisemnie. Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Katarzyna Osos:

    Nie, bo tutaj akurat pani minister odpowiedziała już na to pytanie, które miałam, właśnie o przyszłość, czyli o harmonogram prac ministerstwa w tym zakresie.