Lewica – pytanie ws. nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych z dnia 8 lutego 2024 r.

Stenogram

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Szanowna Pani Marszałek! Panie Ministrze! Na dyżurach poselskich miałem zaszczyt spotkać nauczycieli, którzy wyrażają swój niepokój w związku z informacjami z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że jako nauczyciele zatrudnieni na podstawie Karty Nauczyciela w międzyszkolnych ośrodkach sportu powołanych przez kuratora oświaty spełniający wymogi ustawy kompensacyjnej, tj. 30 przepracowanych lat składkowych i nieskładkowych, 20 lat jako nauczyciel, krótko mówiąc, z kredą, i posiadający odpowiedni wiek, który zgodnie z ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych na ten rok wynosi 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, mogą nie mieć prawa do tego świadczenia kompensacyjnego.

    Dlaczego? Dlatego że ustawa o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych nie wymienia wprost międzyszkolnych ośrodków sportowych. Natomiast rozporządzenie wydane przez ministra edukacji i nauki z 30 marca 2023 r. w sprawie niektórych publicznych placówek systemu oświaty w rozdziale 2, gdzie jest mowa o placówkach oświatowo-wychowawczych, mówi, iż tymi placówkami wychowania pozaszkolnego są m.in. międzyszkolne ośrodki sportowe. Można powiedzieć, że w ten sposób wówczas minister edukacji i nauki w swoim rozporządzeniu potwierdził, że międzyszkolne ośrodki sportowe są placówkami oświatowo-wychowawczymi, w związku z czym zatrudnieni w nich nauczyciele uważają, że spełniają kryteria, aby starać się (Dzwonek) o nauczycielskie świadczenia kompensacyjne.

    Stąd chciałbym prosić pana ministra o odpowiedź na pytanie, czy te wątpliwości pojawiające się po stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są zasadne, czy niezasadne, czy ci nauczyciele, o których wspomniałem, pracujący w międzyszkolnych ośrodkach sportowych spełniający kryteria ustawy o świadczeniach kompensacyjnych mają prawo do tychże świadczeń. Dziękuję uprzejmie.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Henryk Kiepura:

    Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Odpowiadając na pytanie dotyczące międzyszkolnych ośrodków sportowych, najpierw powiem kilka zdań o samych ośrodkach, bo to jest nieduża grupa podmiotów. Funkcjonuje ich według systemu informacji oświatowej z 30 września 2023 r. 48 na terenie kraju. Są w nich zatrudnione 923 osoby w łącznym wymiarze 469 etatów. I są to placówki wychowania pozaszkolnego, które zaliczane są do placówek oświatowo-wychowawczych. Tak jak tutaj mówił pan poseł, ich sytuację reguluje rozporządzenie ministra edukacji z 30 marca 2023 r., gdzie w § 2 pkt 1 lit. c są wymienione jako jedne z placówek oświatowo-wychowawczych.

    Liczbę wychowanków w młodzieżowych ośrodkach określa dyrektor placówki w uzgodnieniu z organem prowadzącym. Według naszych danych wszystkie te placówki są podmiotami publicznymi prowadzonymi przez samorządy. W ramach organizacji zajęć stałych określa się rozkład zajęć placówki wychowania pozaszkolnego w tygodniu. Placówka oświatowo-wychowawcza prowadzi działalność przez cały rok kalendarzowy, a w okresie jej pracy nie przewiduje się ferii szkolnych.

    Natomiast co do samych świadczeń kompensacyjnych, jeżeli chodzi o stan prawny, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne ustanowione ustawą z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych stanowią odrębną instytucję zabezpieczenia społecznego skierowaną do nauczycieli. Świadczenie takie może być przyznane nauczycielowi przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Nauczyciel, który otrzymał świadczenie kompensacyjne, pobiera je do czasu uzyskania wieku emerytalnego. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne należy rozpatrywać jako dodatkowy element systemu emerytur pomostowych, który wszedł w życie 1 stycznia 2009 r., mający na celu m.in. rekompensatę dla nauczycieli w związku z nieobjęciem ich prawem do uzyskania emerytury pomostowej. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne są w całości finansowane z budżetu państwa. Nie są więc świadczeniem uzyskiwanym w zamian za opłacaną składkę ubezpieczeniową, nie obciążają funduszy gromadzonych przez nauczyciela na emeryturę. Świadczenie to zostaje zawieszone w przypadku podjęcia pracy przez nauczyciela.

    Prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego uzyskuje nauczyciel, który spełnił łącznie następujące warunki: osiągnął wiek, o którym mowa w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, ma okres składkowy przewidziany odpowiednimi przepisami i rozwiązał stosunek pracy. Wiek uprawniający do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego będzie wzrastał w kolejnych latach kalendarzowych, aż osiągnie 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn, co nastąpi odpowiednio w roku 2031 i w roku 2032. Prawo do świadczeń kompensacyjnych będzie obowiązywało do 2032 r. Będzie to ostatni rok, w którym nauczyciele będą mogli uzyskać prawo do świadczeń kompensacyjnych.

    O nauczycielskie świadczenie kompensacyjne można się ubiegać, jeżeli bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku do ZUS dana osoba pracowała jako nauczyciel, wychowawca lub inny pedagog w określonych jednostkach systemu oświaty. Natomiast ustawa o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych nie obejmuje wszystkich przedstawicieli tego zawodu, m.in. nauczycieli zatrudnionych w placówkach oświatowo-wychowawczych umożliwiających rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego, w tym nauczycieli międzyszkolnych ośrodków sportowych, których dotyczy dzisiejsze pytanie.

    Ewentualne rozszerzenie zakresu ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych nie mogłoby się ograniczać do jednego rodzaju placówki oświatowo-wychowawczej - międzyszkolnych ośrodków sportowych, ale musiałoby objąć wszystkie tego rodzaju placówki. Wiązałoby się to oczywiście z kosztami po stronie budżetu państwa. Materia objęta ustawą o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych pozostaje w zakresie działania ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Stąd ewentualne propozycje jej zmiany powinny być uzgadniane z tym ministrem, czyli z ministrem do spraw zabezpieczenia społecznego. W związku z kierowanymi do ministra edukacji przez nauczycielskie organizacje związkowe i inne środowiska oświatowe postulatami w sprawie zmiany lub korekty niektórych rozwiązań systemowych dotyczących m.in. sposobu wynagradzania, awansu zawodowego, czasu pracy, uprawnień nauczycieli, dostrzegając potrzebę wypracowania propozycji zmian dotyczących regulacji, minister edukacji powoła zespół, który będzie podejmował tematy zgłaszane w postulatach organizacji związkowych. Zespół ten będzie pracował w ramach tematycznych grup roboczych. Kwestie dotyczące nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych mogą dołączyć do katalogu zagadnień, które zostaną poddane analizie w ramach prac zespołu. Należy jednak podkreślić, o czym wspominałem powyżej, że ewentualne zmiany przepisów w tym zakresie wymagają uzgodnienia z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego ministra finansów. Dziękuję bardzo.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Z pana wypowiedzi wynika, że zgodnie z obowiązującym prawem niektórzy nauczyciele, mimo że spełniają warunki wymienione w ustawie o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, nie mają prawa do występowania o te świadczenia, ponieważ pracują w placówkach oświatowo-wychowawczych. Tak rozumiem tę wypowiedź. Jeżeli chodzi o ewentualne zmiany, oczywiście gospodarzem jest tu minister właściwy do spraw zabezpieczenia, ale wiadomo, że Prawo oświatowe jest jednak domeną ministra edukacji. W związku z powyższym jest ta informacja, że ten zespół funkcjonuje, ale jest to sprawa dłuższa i odległa, jak znam życie. Czyli krótko mówiąc, trzeba przekazać nauczycielom spełniającym te kryteria, a pracującym właśnie w placówkach oświatowo-wychowawczych, międzyszkolnych ośrodkach sportowych (Dzwonek), że zgodnie z dzisiaj obowiązującym prawem nie mają prawa do tychże świadczeń kompensacyjnych. Szkoda.

7. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Henryk Kiepura:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Tak, taki jest stan faktyczny, tak jak to przedstawiłem i jak podsumował to pan poseł. Natomiast pani minister powołała zespoły, które będą pracować nad zmianami w systemie oświaty. I proponujemy, żeby to był jeden z tematów rozmów z organizacjami związkowymi. Dziękuję.