KO - pytanie ws. budowy małych reaktorów jądrowych z dnia 22 lutego 2024 r.

Stenogram

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Mirosława Nykiel:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Nie ulega wątpliwości, że energetyka atomowa to jeden z kluczy do udanej transformacji energetycznej w naszym kraju. Kiedy w poprzedniej kadencji pracowaliśmy nad ustawą, specustawą dotyczącą budowy dużych elektrowni atomowych, w imieniu klubu pracowałam nad tą ustawą, mieliśmy konsensus ponad podziałami politycznymi, bo wiemy, jak ważna jest budowa elektrowni atomowej. Natomiast nie możemy teraz milczeć, gdy docierają do nas bardzo niepokojące informacje o niekompetencji i niezrozumiałych działaniach poprzedniego rządu oraz powołanej przez ten rząd spółki Orlen Synthos Green Energy w zakresie realizacji programu budowy małych reaktorów atomowych, tzw. SMR-ów. Podczas Rady Gabinetowej 13 lutego premier Donald Tusk przekazał informację, że spółka ta została skonstruowana ze szkodą dla interesu państwa polskiego. Decyzja zasadnicza dotycząca realizacji tej inwestycji mimo negatywnej opinii Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego została podjęta przez 2-tygodniowy rząd Mateusza Morawieckiego, kiedy ministrem klimatu i środowiska była Anna Łukaszewska-Trzeciakowska.

    Panie Ministrze! Mam pytanie: Czy posiada pan informacje, z jakiego powodu pana poprzedniczka minister Anna Łukaszewska-Trzeciakowska nie wzięła pod uwagę ani opinii ABW, ani innych opinii na temat budowy SMR-ów przez spółkę Orlen Synthos Green Energy? Czy w ministerstwie klimatu jest audyt dotyczący tego projektu na podstawie dokumentów, ekspertyz? (Dzwonek) Czy resort dysponuje już opinią, a jeśli nie, to kiedy tę opinię pozna opinia publiczna? Dziękuję. (Oklaski)

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Miłosz Motyka:

    Bardzo dziękuję.

    Szanowny Panie Marszałku! Panie Posłanki! Panowie Posłowie! Niezwykle ważny temat, dotyczący transformacji energetycznej, niezwykle ważny temat, który powinien być tematem ponadpolitycznym, i tak go traktujemy. Chcemy postawić na odnawialne źródła energii, ale i na energetykę jądrową, na stabilne źródła energii. Przedmiotowe pytanie dotyczące małych reaktorów - koncentrować się będę zaraz na technologii, stosunkowo nowej, ale potrzebnej, która może wziąć udział w naszej transformacji energetycznej, zwłaszcza jeśli chodzi o ciepłownictwo - jest niezwykle istotne.

    Ten program jest prywatnym przedsięwzięciem spółki. Jeśli chodzi o Ministerstwo Klimatu i Środowiska, to my nie mamy kompetencji umożliwiających prowadzenie kontroli tego programu w zakresie bezpośredniego nadzoru właścicielskiego. Natomiast minister aktywów państwowych już zapowiedział, że nowy zarząd spółki Orlen przeprowadzi szczegółowy audyt w zakresie właśnie kontroli właścicielskiej.

    Jeśli chodzi o kompetencje Ministerstwa Klimatu i Środowiska, my przeprowadziliśmy audyt i prowadzimy go nadal w zakresie wydanych decyzji zasadniczych - sześciu decyzji zasadniczych wydanych przez 2-tygodniowy rząd Mateusza Morawieckiego. Badamy ten proces, badamy wnioski. Część wniosków z tego audytu została już przekazana do ministra koordynatora służb specjalnych oraz jesteśmy w kontakcie z ministerstwem aktywów i Kancelarią Prezesa Rady Ministrów. Biorąc pod uwagę to duże zainteresowanie medialne dotyczące bezpieczeństwa energetycznego państwa, a co za tym idzie, pojawianie się też niezweryfikowanych zarzutów i przypuszczeń dotyczących tych spraw, że wszystkie okoliczności dotyczące ustalenia powodów tych decyzji nie zostały jeszcze dokładnie zweryfikowane, będziemy tu musieli działać i działamy z dokładną precyzją. Ta sprawa wydania sześciu decyzji zobowiązujących dla spółki Orlen Synthos Green Energy jest obecnie analizowana. W toku rozpatrywania jest wniosek w zakresie negatywnej opinii Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Poprosiliśmy również ABW o ponowne ustosunkowanie się do tej opinii.

    Chcę zwrócić uwagę na niezwykle ważną sprawę. Nasz wniosek i nasze sugestie dotyczą stricte struktury właścicielskiej, a nie samej technologii. Uważamy, że ta technologia może zostać bardzo dobrze spożytkowana, gdy już będzie odpowiednia do wdrożenia, w przeprowadzeniu sprawiedliwej transformacji energetycznej w Polsce, jako uzupełnienie do odnawialnych źródeł energii oraz elektrowni jądrowej wieloskalowej. Natomiast wszystkie działania podejmowane przez obecny polski rząd powinny być przede wszystkim odbierane przez szanownych państwa i opinię publiczną jako kontrola dotycząca struktury właścicielskiej spółki.

    Wiele informacji dotyczących obecnych procesów tam zachodzących pomiędzy prywatnym udziałowcem a spółką Skarbu Państwa to są informacje niejawne i na tym etapie nie mogą być ujawniane. Ten audyt prowadzi odpowiednia służba i w odpowiednim czasie rząd, po przeanalizowaniu wszelkich możliwych aspektów i powodów wydania tej decyzji, będzie informował w tej sprawie opinię publiczną. Jako Ministerstwo Klimatu i Środowiska od początku objęcia sterów podjęliśmy kroki w celu wyjaśnienia powodów tej decyzji. Czy to są decyzje stricte polityczne, czy personalne, będą oceniały również odpowiednie służby. Dziękuję bardzo.

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Krzysztof Gadowski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Chciałbym podziękować za tę odpowiedź, ale chcielibyśmy znać mniej więcej terminy, kiedy ten audyt będzie przeprowadzony do końca i będziemy mogli w różnych trybach - tak jak pan powiedział, pewne rzeczy wymagają trybu tajnego, więc z tym też, bo mamy takie mechanizmy - się z tym zapoznać. Kiedy państwo dojdziecie do tego finału? Ja rozumiem, i też koalicja z 15 października jednoznacznie to określiła, że będziemy kontynuować program związany z rozwojem energetyki jądrowej i będziemy, tak jak pan powiedział, budować stabilizację naszego systemu energetycznego.

    Mam jeszcze takie pytanie. Rozumiem, że państwo jako resort popieracie też możliwość budowy SMR-ów. Czy wy jako resort podjęliście już jakieś działania dotyczące tego, aby rozpatrywać właśnie tego typu jednostki, tego typu siłownie, które będziemy mogli budować (Dzwonek) i stabilizować polski system energetyczny? Dziękuję. (Oklaski)

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska Miłosz Motyka:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie, Panowie Posłowie! Tak. Pytanie pana posła, czy my analizujemy samą technologię i proces wydawania innych zasadniczych decyzji, jest bardzo zasadne, bo nie chcemy, aby jakiekolwiek decyzje polityczne ani personalne ani struktura właścicielska jednej spółki lub pojawiające się wokół tego tematu niejasności rzutowały na zablokowanie transformacji energetycznej w Polsce. I bardzo się cieszę, że z ust pana posła jasno wybrzmiało to stanowisko.

    Tak, są też wydane inne decyzje zasadnicze, chociażby jeśli chodzi o spółkę KGHM Polska Miedź, z 12 lipca 2023 r., w sprawie łącznej mocy do 1 tys. MW. A więc uważamy, że ta technologia może być absolutnie wykorzystywana w Polsce. Już w 2028 r. pierwszy taki modułowy reaktor może być użyty i zostać wdrożony w Kanadzie, więc jesteśmy też w kontakcie z naszymi partnerami. Rozmawiamy również ze stroną amerykańską na temat wykorzystywania tych technologii małych modułowych reaktorów. Uważamy, że to jest absolutnie przyszłość, która może być uzupełnieniem naszego miksu energetycznego, wsparciem dla ciepłownictwa oraz wsparciem dla transformacji energetycznej.

    W zakresie tych decyzji my już od początku podjęliśmy odpowiednie kroki. Jesteśmy w bezpośrednim kontakcie, tak jak wspomniałem, z Ministerstwem Aktywów Państwowych oraz ministrem koordynatorem. W tym momencie trudno mi jako przedstawicielowi Ministerstwa Klimatu i Środowiska odpowiadać terminowo w zakresie działania służb. Wiem jedno: służby pod rządami koalicji 15 października będą działały na podstawie prawa, w ramach prawa i z punktu widzenia interesów państwa, a nie, tak jak było przez 8 ostatnich lat, z punktu widzenia interesów partii. Nie znam powodów, dla których pani minister Trzeciakowska wydała decyzję wbrew opinii Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zasadne, chociaż ich nie słyszę, byłyby odpowiedzi pani minister albo pewna konfrontacja z panem koordynatorem służb, bo przypominam, że ta decyzja została wydana wbrew opinii poprzednika pana ministra Kamińskiego. Pytanie, do kogo można mieć w tej sprawie większe zaufanie, jest pytaniem stricte politycznym, więc my wolimy przeprowadzić ten proces od nowa i takie kroki zostały podjęte. Natomiast terminowo trudno dzisiaj odpowiadać na to pytanie. Ważne, by ta sprawa została odpowiednio wyjaśniona, aby wszelkie wnioski personalne, polityczne nie rujnowały też dobrych jednak intencji stojących za wykorzystaniem technologii dotyczących małych modułowych reaktorów. Dziękuję bardzo. (Oklaski)