Lewica - pytanie o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 22 lutego 2024 r

Stenogram

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Daria Gosek-Popiołek:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Minister! Szanowni Państwo! Rozmawiamy dzisiaj nie tylko o kilku zapisach w ustawie o prawie autorskim, ale o sytuacji i pozycji filmowców w Polsce, polskiej kulturze, interesach platform streamingowych, o interesach polskich twórców i twórczyń. Przy okazji implementacji unijnej dyrektywy o prawie autorskim, wzorem takich krajów jak Belgia, Słowenia czy Litwa, państwo polskie mogło stworzyć mechanizmy prawne, dzięki którym twórcy i twórczynie, filmowcy mogli uzyskać tantiemy od takich gigantów jak platformy streamingowe i VOD. Stało się jednak inaczej. Z projektu została usunięta tantiemizacja na rzecz wykonawców muzycznych w Internecie i została usunięta tantiemizacja na rzecz współtwórców utworów audiowizualnych w Internecie.

    Mamy więc do czynienia sytuacją, w której polscy twórcy tracą. Ich twórczość generuje zyski międzynarodowych korporacji, ale nawet ułamek z tych zysków do nich nie wraca. ZAPA przywołuje dane jednej z platform. W pierwszej połowie 2023 r. polskie filmy i seriale były oglądane na tej jednej platformie przez 544 mln godzin. Ile zarobili na tym polscy twórcy? Nic.

    (Głos z sali: Zero.)

    A jakie są przychody platform streamingowych w Polsce? Ponad 2,5 mld zł.

    Twórcy wobec tego nie mają pieniędzy na kolejne projekty, nie mają środków na życie. Szczególnie trudna jest sytuacja młodych twórców, bo to właśnie oni przede wszystkim tworzą treści na platformy streamingowe i potrzebują wsparcia w tej bardzo nierównej walce.

    Oczywiście tracimy też my, widzowie, bo nie otrzymujemy adekwatnych, wartościowych produkcji.

    Zatem w imieniu środowiska twórców chciałabym zapytać o to, dlaczego te zapisy nie znalazły się w nowelizacji, i o dalsze działania, które podejmie ministerstwo w celu wsparcia polskich twórców w tej bardzo nierównej walce o godne płace i po prostu o udział w zyskach międzynarodowych korporacji. Dziękuję. (Oklaski)

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Joanna Scheuring-Wielgus:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Nawet nie wiem, od czego zacząć, ale mentalnie i sercem siedzę tam razem z wami w tych ławach na górze na audiencji.

    Natomiast dzisiaj tutaj przedstawiam informację ministra kultury i dziedzictwa narodowego i nasze wspólne stanowisko, aczkolwiek też wyrażę swoje własne stanowisko jako ministry z nadania Lewicy. Uzupełniam pytanie pani poseł: usunięcie, o którym pani mówiła, to nie było usunięcie z dyrektywy, tylko usunięcie z ustawy, chciałam to tutaj wyszczególnić.

    Priorytetem nas wszystkich w ministerstwie, bez wyjątku, z jakiej jesteśmy opcji politycznej, jest jak najszybsze wprowadzenie tej dyrektywy z bardzo prostego powodu: lada moment będzie wyrok TSUE, Komisji Europejskiej, nakładający na Polskę olbrzymie kary za to, że ta dyrektywa nie została wprowadzona w 2019 r., jak to było w innych krajach w Europie. Kary są olbrzymie. Wyrok będzie pod koniec marca i te kary, niezależnie od tego, czy tę dyrektywę wprowadzimy, czy nie, to będzie ok. 33 mln zł. Te pieniądze mogłyby być wydane na coś zupełnie innego, ale przez to, że były zaniedbania PiS-u, niestety te kary i tak na nas spłyną. Dlatego musimy jak najszybciej wprowadzić tę dyrektywę. Nie chcę powiedzieć: jeden do jednego, ale dokładnie tak, jak wprowadziło to większość krajów w Europie. Bo rzeczywiście są kraje w Europie, które wprowadziły tę dyrektywę z tantiemami. Nie mam teraz tutaj, nie mogę teraz znaleźć... A, Niemcy, Szwecja i Dania wprowadziły to z tantiemami. Nie. Belgia, Słowenia i Włochy wprowadziły z tantiemami, a reszta krajów tego nie wprowadziła, tylko wprowadziła tę dyrektywę jeden do jednego.

    Ta dyrektywa nie dotyczy tylko i wyłącznie filmowców, to też chciałabym powiedzieć, bo ta dyrektywa generalnie dotyczy wszystkich twórców niezależnie od tego, jakie dzieło wykonują. Dotyczy również pisarzy, aktorów, dziennikarzy i ważne jest, aby ją wprowadzić w tej w tej postaci, w jakiej jest.

    I teraz chciałabym też zwrócić uwagę na bardzo ważne rzeczy, o których nie mówimy w tej debacie, ponieważ w ogóle przez ostatnie 8 lat nie było żadnej debaty na temat pomocy dla artystów i dla twórców. Nie mówimy o tym, że ta dyrektywa daje twórcom i wykonawcom uprawnienia pozwalające oszacować, ile, w jakim czasie, w jaki sposób były używane ich utwory. Daje możliwość twórcom do tego, aby od wszystkich miejsc, w których ich utwory są wykorzystywane, żądać np. większego wynagrodzenia, które np. nie było uwzględnione na początku zawarcia umowy. Zapewnia również ochronę wydawców prasy i dziennikarzy. Mówiąc zupełnie najprościej, jeżeli szukamy w Google jakiejś informacji na dany temat, to teraz jest tak, że twórca nie ma żadnej możliwości odzyskania pieniędzy za to dzieło, które jest pokazywane np. w Google. Dzięki tej dyrektywie Google będzie musiał za to zapłacić. O tym mówi ta dyrektywa.

    Ta dyrektywa mówi również o tym, że np. nauczyciele - i to jest akurat tzw. wyjątek - będą mogli bezpłatnie korzystać z treści, które są w Internecie. Jest jeszcze taka jedna bardzo ważna informacja. Wszystkie treści, które umieścimy na YouTube czy na Facebooku, np. u siebie... Gdybym ja np. umieściła na Facebooku jakiś utwór muzyczny jakiejkolwiek grupy czy jakiegokolwiek twórcy, to Facebook będzie musiał temu twórcy za to zapłacić. I o tym m.in. mówi ta dyrektywa.

    W tej dyrektywie jest ok. 22 artykułów. Rzeczywiście nie ma w niej, w tym projekcie informacji na temat tantiem za usługi streamingowe i powiem teraz dlaczego. Dlatego że de facto nigdy - i naprawdę sprawdziłam to rzetelnie - nie było w Sejmie, przynajmniej od 2019 r., kiedy ta dyrektywa weszła w innych krajach, żadnej rzetelnej debaty na temat tantiem. Nigdy tego nie było i nigdy nie było to przeprowadzone. My w ministerstwie uważamy, że twórczość artystów i w ogóle wspieranie naszych polskich twórców nie może być sprowadzane tylko i wyłącznie do tantiem. Musimy rozmawiać również o reinwestycjach. Np. jeżeli jakaś platforma zarabia grube miliony, to powinna przekazywać np. 5-10% na polskie produkcje.

    Musimy rozmawiać również o nowych systemach finansowania, o ulgach podatkowych i oczywiście o opłacie reprograficznej. Zwrócę uwagę na to, że przez 8 lat zmiany te - mimo tego, że były zaproponowane już 9 lat temu - nie zostały wprowadzone. Z tym też jest problem. Więc jak mówimy w ogóle o wsparciu twórców, to uważamy, że powinniśmy mówić o tym bardzo szeroko. Całą tę naszą robotę 2-miesięczną w ministerstwie rozpisaliśmy na dwa akty. Wprowadzamy tę dyrektywę, czyli ponad 22 artykuły, które zostały wprowadzone w większości państw europejskich. Wprowadzamy, ukrócamy kary, które chce na nas narzucić Komisja Europejska. To są milionowe kary. Tak jak powiedziałam (Dzwonek), ok. 33 mln plus później dzienne kary, jeżeli tego nie zrobimy. W drugim kroku chcemy wprowadzić te tantiemy, o których tutaj rozmawiamy. Dziękuję bardzo.

    (Głos z sali: Skandal!)

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Dorota Olko:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Ministro! Dziękujemy za odpowiedzi. Cieszymy się, że ministerstwo planuje prace nad tantiemami. Liczymy, że wydarzy się to jak najszybciej. Tu chciałam dopytać, o jakiej perspektywie czasowej państwo myślą, bo każdy dzień zwłoki to jest pozbawianie twórców dochodów, które dzisiaj otrzymują np. za udostępnianie ich dzieł we Francji, gdzie system tantiem przewiduje 5-procentowe tantiemy, a nie 1,5%, tak jak domagają się tu, w Polsce. We Francji, w Hiszpanii, we Włoszech, w Estonii ten system obowiązywał już przed tą dyrektywą, a trzy kraje, czyli Belgia, Słowenia i Litwa, wprowadziły, zaimplementowały tantiemy w wyniku dyrektywy. Nie możemy liczyć, że wielkie korporacje cyfrowe z własnej woli będą wprowadzały systemy wynagradzające artystów.

    I jeszcze jedna rzecz. Podkreślają państwo, że (Dzwonek) trzeba mówić o całościowej strategii, o innych rozwiązaniach, ale tantiemy są tu podstawą, bo już teraz mamy duży rynek VOD w Polsce. Np. najwięksi giganci produkują tu tyle, co w Hiszpanii, a w Hiszpanii tantiemy obowiązują. Więc chciałam dopytać, o jakiej perspektywie czasowej mowa? (Oklaski)

4. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Joanna Scheuring-Wielgus:

    Dziękuję za to pytanie.

    Jeżeli chodzi o Francję, to rzeczywiście tak jest, ale to nie jest zrobione ustawą przez rząd, tylko wynegocjowały to francuskie związki zawodowe. U nas związki zawodowe nie wynegocjowały tego, więc tak ? propos Francji rzeczywiście tak jest, ale to zrobiły związki zawodowe. To jest odpowiedź na to pytanie. Natomiast kiedy? Jak najszybciej. Jako osoba z koalicji rządzącej, przedstawicielka w ministerstwie kultury z ramienia Lewicy, naprawdę zrobię wszystko, żeby to było procedowane jak najszybciej. Po 2 miesiącach pracy w ministerstwie mogę powiedzieć, że będę trzymała rękę na pulsie. Zrobię wszystko, żeby to się wydarzyło. Tak jak powiedziałam na samym początku, jestem razem z wami.

    (Głos z sali: Ale dlaczego zostało wykreślone?)

    Zostało wykreślone z ustawy Prawa i Sprawiedliwości, a nie z dyrektywy, bo w dyrektywie nie ma takich konkretnych przepisów. Powtórzę jeszcze raz, ta dyrektywa jest wprowadzana 1 do 1. 1 do 1 - tak jak w innych krajach. Być może ktoś wprowadził zamieszanie informacyjne w tej kwestii. W tej dyrektywie, która została wprowadzona we wszystkich możliwych krajach, nie ma informacji 1 do 1 o tantiemach. Wprowadziły to, jak powiedziałam na początku, Niemcy, Szwecja i Dania, a Francja wynegocjowała. Dla swoich artystów wynegocjowały to związki zawodowe, a nie państwo.

    Na zakończenie powtórzę jeszcze raz, że zrobię wszystko, żeby to zostało wprowadzone. Po to jestem w ministerstwie z ramienia Lewicy - Lewica zadaje to pytanie - żeby to się po prostu wydarzyło w drugim kroku. (Oklaski)

    (Głos z sali: W 2049 r.)