Posłanka Iwona Maria Kozłowska - Wystąpienie z dnia 08 lutego 2024 roku.

Stenogram

11. i 12. punkt porządku dziennego:

  11. Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 27).
  12. Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej (druk nr 187).

Poseł Iwona Maria Kozłowska:

    Szanowna Pani Marszałek! Przedstawiciele Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować stanowisko Klubu Parlamentarnego Koalicja Obywatelska w sprawie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz o zmianie niektórych ustaw, druk nr 27, oraz poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia emerytury stażowej, druk nr 187.

    Temat emerytury stażowej interesuje nie tylko dzisiejszych spracowanych obywateli, ale także ma wpływ na przyszłość naszego społeczeństwa. Zarówno obywatelski projekt ustawy, jak i poselski, zgłoszony przez Lewicę zakładają wprowadzenie nowego rodzaju emerytur, do których prawo jest uzależnione od stażu ubezpieczeniowego, tzn. okresu składkowego i nieskładkowego wynoszącego w przypadku kobiet 35 lat, a w przypadku mężczyzn - 40. Ma to przysługiwać niezależnie od wieku ubezpieczonego. Ponadto aby świadczenie takie zostało przyznane, zgromadzone w systemie emerytalnym środki powinny wystarczyć na obliczenie świadczenia w kwocie najniższej emerytury. W przypadku rolników emerytura ma przysługiwać po zebraniu stażu, bez konieczności wykazania odpowiednio wysokich środków, choć nie będzie możliwe doliczenie stażu rolniczego do stażu powszechnego.

    Konstytucja nadaje obywatelom prawo do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego, a system emerytalny ma zapewnić im bezpieczeństwo finansowe po dożyciu starości. W Polsce, aby uzyskać prawo do emerytury w ramach powszechnego systemu, konieczne jest osiągnięcie określonego wieku emerytalnego, a wysokość emerytury jest uzależniona od tego, ile składek wpłacił dany ubezpieczony do systemu. Im więcej składek zostało odprowadzonych, tym większe będzie świadczenie emerytalne.

    Ten model zakłada sprawiedliwość społeczną, wyraźnie określając, kto i kiedy otrzyma emeryturę i ile tej emerytury otrzyma. System ten jest uważany za nowoczesny i odpowiadający na wyzwania związane z demografią. Każdy ubezpieczony powinien być świadomy tego, jaką emeryturę otrzyma i jak może ją zwiększyć poprzez odpowiednie działania. Miejmy jednak świadomość tego, że nawet obecnie w tym systemie powstają liczne wyjątki. Niekiedy wywołują one pytania tych, którzy z tych specjalnych uprawnień niestety nie mogą skorzystać. Coraz częściej mówi się o niepokojących danych dotyczących ubóstwa emerytalnego w Polsce. Z roku na rok widzimy wzrost skali tego zjawiska, co budzi poważne obawy i wymaga natychmiastowego działania. Polska emerytka i polski emeryt powinni mieć godną emeryturę, która pozwoli na zaspokojenie ich życiowych potrzeb. Wielokrotnie mamy jednak do czynienia z niepokojącym świadectwem trudnej sytuacji, w jakiej znajdują się nasi seniorzy. Wyniki raportu opublikowanego przez Szlachetną Paczkę w roku 2023 nie pozostawiają złudzeń: blisko 400 tys. dzieci i 300 tys. seniorów żyje w skrajnym ubóstwie. W ciągu zaledwie roku dołączyło do nich ponad 40 tys. osób. To dramatyczna sytuacja, ponieważ te osoby muszą radzić sobie z życiem za nieco ponad 25 zł dziennie, co stawia je w sytuacji stałego zagrożenia dla zdrowia fizycznego i psychicznego.

    Należy więc szukać rozwiązań skutecznych, ale przede wszystkim rozsądnych, aby zapewnić naszym seniorom godne życie po latach ciężkiej pracy. To nasz moralny obowiązek i wyraz szacunku dla tych, którzy budowali i budują nasz kraj. W tym kontekście należy szczególnie przyjrzeć się polityce demograficznej i migracyjnej, a także sprawom integracji społecznej, aby znaleźć dobre rozwiązania na przyszłość. Trzeba mieć świadomość tego, że wprowadzenie emerytur w przedstawionej formie będzie oznaczało niższe emerytury dla beneficjentów, co w perspektywie dekad korzystania ze świadczeń może prowadzić do życia na granicy ubóstwa. Dr Tomasz Lasocki specjalizujący się w dziedzinie emerytur zaleca daleko idącą rozwagę przy wprowadzaniu nowych uprawnień emerytalnych w kontekście zobowiązań już ponoszonych przez coraz mniej liczne pokolenia względem seniorów oraz perspektywy wzrostu tych ciężarów w nadchodzących latach i dekadach. Dlatego niezwykle istotne jest dokładne zrozumienie zarówno potrzeb, jak i motywacji stojących za wprowadzeniem emerytur stażowych.

    Faktycznie w Polsce istnieje grupa osób, które pracują bardzo ciężko i bardzo długo, więc powinny mieć prawo do wcześniejszego przejścia na emeryturę, jednakże odpowiedzialność względem młodszych pokoleń nakazuje, abyśmy stworzyli takie przepisy, które zagwarantują, iż z możliwości jeszcze wcześniejszej dezaktywacji zawodowej rzeczywiście skorzystają najbardziej spracowani. W naszym społeczeństwie istnieje wiele osób, które pracowały na umowach nieoskładkowanych lub nieoficjalnie, przez co okres ich ciężkiej pracy nie jest uwzględniony w stażu ani w kapitale emerytalnym. Trudność postawionego przed nami zadania polega na poszukiwaniu najbardziej trafnych rozwiązań, które nie dopuszczą do tego, aby z emerytur stażowych mogli skorzystać najlepiej zarabiający - czy to w radach nadzorczych, czy to w innych, niekoniecznie najcięższych, pracach. Ponadto istotne jest uświadomienie obywatelom, że wprowadzenie emerytur stażowych często może oznaczać otrzymywanie niższych świadczeń emerytalnych niż w przypadku emerytur opartych na obecnych przepisach.

    Oprócz mądrego doboru kryteriów przyznawania świadczeń oraz ich parametryzacji musimy spojrzeć na rozpatrywaną propozycję kompleksowo, choćby w kontekście już istniejących świadczeń przedemerytalnych oraz emerytur pomostowych, które również uprawniają do wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej. Te ostatnie emerytury zostały wprowadzone przez rząd PO-PSL jako rozwiązanie przejściowe. Dzisiejsza opozycja uznała je za rozwiązania na tyle dobre, że postanowiła pozostawić je na stałe. Doceniamy ten komplement i zapewniamy, że będziemy poszukiwać jeszcze lepszych rozwiązań. Dlatego tak ważna jest dokładna analiza wszystkich możliwych konsekwencji wprowadzenia rozważanych propozycji. Naszym wspólnym zadaniem jest wypracowanie takich rozwiązań, które będą sprawiedliwe dla wszystkich obywateli i nie pogłębią istniejących nierówności społecznych, np. dyskryminując którąkolwiek z płci.

    Wprowadzając nowy komponent do systemu emerytalnego, nie można równocześnie zapomnieć o kształtowaniu świadomości ubezpieczeniowej. Chodzi o to, aby ubezpieczony świadomie dokonywał wyboru, rezygnując z aktywności zawodowej, i miał pełną wiedzę o konsekwencjach swoich wyborów, w tym zwłaszcza o wysokości przyznanego świadczenia. Powinien to być jego wybór. Nie możemy pozwolić na to, by uprawnienie emerytalne było pretekstem do tzw. wypychania z rynku pracy. To jest obowiązek oraz odpowiedzialność rządu. Kształtowanie świadomości ubezpieczeniowej wśród Polaków będzie wyrażało troskę o wysokość przyszłych świadczeń, a także zwiększy zainteresowanie zatrudnionych wykonywaniem pracy rejestrowanej i zmniejszy skalę zatrudnienia w szarej strefie, co przełoży się na zgromadzenie większego kapitału emerytalnego i uniknięcie pogłębiania się ubóstwa emerytalnego. Ponadto duży nacisk należy położyć na prowadzenie odpowiedzialnej i perspektywicznej polityki demograficznej oraz polityki migracyjnej, by nie zachwiać rynkiem pracy. To też są bardzo ważne obszary, które na emerytalnej mapie świecą na czerwono.

    Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Koalicji Obywatelskiej jest za przekazaniem projektów do dalszych, pogłębionych prac w komisji. Bardzo dziękuję. (Oklaski)