Posłanka Wioleta Tomczak - Wystąpienie z dnia 07 lutego 2024 roku.

Stenogram

2. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw w celu wprowadzenia renty wdowiej (druk nr 32).

Poseł Wioleta Tomczak:

    Szanowna Pani Marszałek! Pani Minister! Panie Posłanki i Panowie Posłowie! Zaproszeni Goście! Wnioskodawcy! Po raz kolejny mam zaszczyt przedstawiać stanowisko Klubu Polska 2050 - Trzecia Droga wobec obywatelskiego projektu ustawy. I przy każdym z nich podkreślam, i przy tym obywatelskim projekcie ustawy również to uczynię, że jestem państwu: wnioskodawcom, osobom odpowiedzialnym za zbiórkę podpisów, ale i tym z ponad 200 tys. sygnatariuszy wdzięczna, że ponieśliście trud wprowadzenia pod obrady Sejmu kwestii, które są dla was ważne. Bo te ważne kwestie właśnie tutaj, wśród waszych reprezentantów wybranych 15 października, znajdują przestrzeń, by zostać poddane dyskusji, która, bardzo mocno na to liczę, wypracuje najlepsze możliwe rozwiązanie.

    Zmiany w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych proponowane w omawianym projekcie obywatelskiej ustawy proponują właśnie takie rozwiązania, będące odpowiedzią na trudną sytuację wdów i wdowców. Zawierają one wprowadzenie nowej reguły zbiegu prawa do nabytej z tytułu bycia wdową lub wdowcem renty rodzinnej, wojskowej lub policyjnej renty rodzinnej bądź renty rodzinnej z ubezpieczenia społecznego rolników z innymi świadczeniami emerytalno-rentowymi. Celem tego projektu jest zabezpieczenie sytuacji materialnej emeryta po śmierci małżonka.

    Zauważamy, że ostatni czas charakteryzował się gwałtownym wzrostem kosztów życia m.in. z powodu wysokiej inflacji czy znacznych wzrostów cen gazu i prądu. Prowadzenie gospodarstwa domowego stało się o wiele droższe. W sytuacji, gdy te wydatki, które często były pokrywane przez dochody dwóch osób, w wyniku śmierci małżonka wraz z obciążeniem emocjonalnym spadają na wdowę czy wdowca, stają się bardzo dużym wyzwaniem, ponieważ, proszę państwa, w przypadku prowadzenia jednoosobowego gospodarstwa domowego nie mamy do czynienia z ilorazem wydatków gospodarstwa wieloosobowego i liczby osób. O ile w pewnej części wraz ze śmiercią małżonka odejdą wydatki osobiste, o tyle koszty utrzymania mieszkania i rachunków pozostają na podobnym poziomie. Ta trudna sytuacja związana m.in. ze sferą ekonomiczną wymaga wsparcia i pochylenia się nad tym problemem.

    Bardzo często ta sytuacja dotyczy seniorów, a wśród nich głównie kobiet. Statystyki wskazują, że to właśnie kobiety żyją dłużej i najczęściej zostają one wdowami. Współczynnik feminizacji w przedziale wiekowym 65+ wynosi 139 i jest znacznie wyższy niż średnia ze wszystkich grup wiekowych. Najczęściej na 100 mężczyzn przypada 107 kobiet. Większość osób w wieku sędziwym, to jest 80 lat i więcej, to owdowiałe kobiety, które najczęściej żyją samotnie i wymagają wsparcia. Przeciwdziałanie narastaniu problemu samodzielnej egzystencji osób w wieku starszym, które wymagają pomocy w postaci opieki, leczenia i rehabilitacji, jest niedoszacowanym wyzwaniem społecznym.

    Jestem specjalistką zdrowia publicznego i wiem, że sytuacja ekonomiczna kobiet w wieku emerytalnym, które stanowią większość grupy wdów w Polsce, wpływa także na zły stan ich zdrowia. Do 2050 r. liczba osób cierpiących na chorobę Alzheimera może wzrosnąć w Polsce nawet czterokrotnie. Osoby ok. 60 roku życia znacznie częściej zapadają na cukrzycę typu 2. Dotyczy to ok. 40% osób po 65. roku życia. Choroba często postępuje bez jawnych objawów. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego na depresję, której częstym podłożem jest zła sytuacja ekonomiczna, choruje 12% osób najstarszych w wieku co najmniej 70 lat, a wśród nich kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni. Z powodu chorób dna miednicy cierpi około 70% kobiet po 65. roku życia, a nie stać ich na prywatną diagnostykę i terapię. W 2021 r. żyło ponad 2,2 mln wdów względem niespełna 450 tys. wdowców.

    Stoimy przed ogromnym wyzwaniem związanym ze starzejącym się społeczeństwem i brakiem zastępowalności pokoleń. Na koniec 2021 r. liczba osób w wieku co najmniej 60 lat wynosiła blisko 10 mln. Ostatnie dane dotyczące liczby urodzeń w Polsce w 2023 r. wskazują liczbę 272 tys. urodzeń - to 11-procentowy spadek względem roku poprzedniego. Choć liczba osób pracujących w III kwartale 2023 r. wynosiła 16,873 mln osób, to w ubiegłym roku pracowało 783 tys. emerytów i rencistów.

    Co prawda omawiamy dziś, proszę państwa, propozycję nowego rozwiązania w systemie emerytalno-rentowym, ale przy tej okazji warto wspomnieć, że powinniśmy poszukać także rozwiązań, które będą służyły aktywizacji seniorów w życiu społecznym i zawodowym. Często to dzięki nim możliwe jest sprawne utrzymywanie systemu edukacji czy też opieki zdrowotnej. W 2050 r. osoby powyżej 60. roku życia będą stanowiły 40% populacji. Będą - będziemy, bo ja także będę już wtedy w wieku senioralnym - stanowić grupę ok. 14 mln obywatelek i obywateli Polski. Dla nas, dla Polski 2050, seniorzy stanowią bardzo ważną grupę, którą będziemy wspierać.

    Już teraz wśród emerytów i rencistów są również osoby żyjące w związkach nieformalnych czy też samotnie wychowujące dzieci, które po wprowadzeniu proponowanej nowelizacji ustawy zostałyby wykluczone ze wsparcia proponowanego w omawianej nowelizacji ustawy. Śmierć współmałżonka niesie ze sobą zmianę dotychczasowego stylu życia. Wiąże się to z wieloma niekorzystnymi zmianami, które wpływają na jakość życia. Naukowcy zbadali, że wśród wdów w Polsce narasta poczucie osamotnienia, lęk o przyszłość, pogorszeniu ulega sytuacja finansowa. Populacja wdów nie jest homogeniczna. Wdowy mają różną wydolność funkcjonalną, różną odporność psychiczną, różne zamiłowania czy hierarchie wartości, mieszkają same lub z rodziną. Szczególnie starsze wdowy natrafiają na mur obojętności, niechęci, braku zainteresowania.

    Rozwijająca się obecnie myśl andragogiczna oraz gerontologiczna uświadamia nam realny wymiar dyskryminacji. Ten projekt ma szansę to zmienić co najmniej w sferze poprawy komfortu psychicznego wdów oraz ich sytuacji finansowej. Dlatego też uważamy, że w odniesieniu do zaproponowanego projektu wymagane są głęboka analiza także grupy odbiorców, sprecyzowanie kosztów, identyfikacja możliwości bądź ograniczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dokonane pod kątem wprowadzenia tego projektu.

    Stąd klub Polska 2050 - Trzecia Droga będzie głosował za przekazaniem obywatelskiego projektu ustawy dotyczącej wdrożenia renty wdowiej do dalszych prac w ramach komisji sejmowych. Dziękuję bardzo. (Oklaski)