Zuzanna Rudzińska-Bluszcz - Wystąpienie z dnia 26 stycznia 2024 roku.

Stenogram

10. punkt porządku dziennego:

Informacja bieżąca.

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz:

    Pani Marszałkini! Wysoka Izbo! Bardzo cieszę się, że temat Funduszu Sprawiedliwości wywołał taką dyskusję, było tyle pytań. Widać, że rzeczywiście Fundusz Sprawiedliwości jest marką rozpoznawalną wśród Polek i Polaków.

    Natomiast na wstępie chciałam zgłosić dwa zastrzeżenia. Po pierwsze, środki, które znajdują się w Funduszu Sprawiedliwości, są środkami publicznymi. To nie są środki tej czy innej partii, to nie są środki tego czy innego ugrupowania, to są środki Polek i Polaków.

    (Poseł Jacek Ozdoba: Oczywiście.)

    I jako fundusze publiczne podlegają szczególnej dyscyplinie, szczególnym rygorom, jeżeli chodzi o ich wydatkowanie. Po drugie, tak jak już mówiłam na wstępie w swoim przemówieniu, ja jestem państwowcem, pełnię służbę publiczną i mogę państwu zagwarantować, że rozliczenie Funduszu Sprawiedliwości mieści się w zakresie moich zadań. (Oklaski)

    A teraz chciałabym przynajmniej spróbować odpowiedzieć na te liczne pytania. Postaram się to zrobić w kolejności ich zadawania.

    Do pana posła Romanowskiego: spytał pan, dlaczego wstrzymaliśmy przekazywanie środków pomocy pokrzywdzonym. Panie pośle, wydaliśmy wydziałowi kontroli w biurze ministra w Ministerstwie Sprawiedliwości dyspozycje, aby przeprowadzono kontrolę tych 112 umów, w ramach których wypłata przypada na styczeń 2024, czyli na miesiąc bieżący. Cytuję: W wyniku powyższych czynności w przypadku ponad 41% umów, 46 ze 112, wydział kontroli powziął uzasadnione wątpliwości, czy dotacja została przyznana zgodnie z prawem, w odniesieniu do: celowości dotacji, naruszenia art. 43 § 2 ustawy - Kodeks karny wykonawczy, naruszenia zasad gospodarki finansowej Funduszu Sprawiedliwości, nieprawidłowości dotyczących zarządzania funduszem przez Departament Funduszu Sprawiedliwości, naruszenia zasad udzielania dotacji regulowanych przez § 11 rozporządzenia w sprawie Funduszu Sprawiedliwości - chodzi tutaj o ten tryb pozakonkursowy - i prawidłowej realizacji postanowień umownych w odniesieniu m.in. do obowiązków sprawozdawczych.

    Proszę państwa, dyscyplina finansów publicznych nie działa jednostronnie. Minister jako dysponent środków może podjąć decyzję o blokowaniu planowanych wydatków budżetowych na podstawie art. 177 ustawy o finansach publicznych w przypadku stwierdzenia niegospodarności w określonych jednostkach, opóźnień w realizacji zadań, naruszenia zasad gospodarki finansowej. I taka właśnie była podstawa wstrzymania tych środków.

    Natomiast jeżeli chodzi o ochotnicze straże pożarne, o koła gospodyń wiejskich, to chciałam powiedzieć, że chylę czoła przed pracą zarówno strażaków, jak i działaczek kół gospodyń wiejskich...

    (Głos z sali: I dlatego wstrzymane...)

    ...i nie ulega kwestii, że są to organizacje, które są, tak jak powiedział któryś z panów posłów, fundamentem w gminach wiejskich. Niemniej Fundusz Sprawiedliwości jest funduszem celowym. Sama nazwa wskazuje, że służy określonym celom. Przekraczanie tych celów, wychodzenie poza te cele jest po prostu łamaniem prawa i na to nie możemy pozwolić (Oklaski), również będąc teraz w państwa butach jako dysponent tych środków.

    Tutaj mam cytaty z pana ministra Zbigniewa Ziobry, który mówił: Podjąłem decyzję, że niemałą część środków funduszu przekażę strażakom z ochotniczych straży pożarnych. To ludzie, którzy z wielkim poświęceniem i oddaniem, a często z narażeniem własnego życia niosą pomoc innym. Zawsze należy im się za to szacunek.

    Zgadzam się. Zgadzam się z ministrem Ziobrą. Natomiast to nie są środki, które powinny iść z Funduszu Sprawiedliwości. (Oklaski)

    (Poseł Michał Wójcik: A dlaczego niby nie?)

    Pani posłanka Nowicka pytała o skład rady społecznej.

    (Poseł Michał Wójcik: Proszę nie mówić o szacunku.)

    Absolutnie zgadzam się z panią posłanką, że...

    Przepraszam, pani marszałek, ja nie mogę mówić, jak równolegle jest prowadzony monolog przez panów. Dziękuję.

    (Poseł Norbert Jakub Kaczmarczyk: My pytania zadajemy.)

    Co do składu rady społecznej - rada społeczna składa się z akademików, ekspertów, którzy nie będą mogli w przyszłości ubiegać się o te fundusze, po to żeby właśnie nie można było im zarzucić, że układają zasady transparentności i funkcjonowania Funduszu Sprawiedliwości pod siebie. Natomiast z całą pewnością wykonamy to, co nie było wykonane w ostatnich latach, co wytknął NIK, czyli wykonamy diagnozę problemów, które chcemy rozwiązać przez wydatkowanie środków z Funduszu Sprawiedliwości. I ta diagnoza będzie zrobiona w ramach bardzo szerokich konsultacji społecznych, z ekspertami i ekspertkami, badaczami i badaczkami tych problemów, oczywiście również przemocy wobec kobiet, która, zgadzam się, jest problemem systemowym w Polsce.

    Pan poseł Tumanowicz spytał mnie: Czy nie ulegniecie pokusie zagarnięcia tych pieniędzy dla siebie? Panie pośle, przede wszystkim zrobiłam to zastrzeżenie, że jestem tutaj, ponieważ pełnię służbę publiczną. Poza tym są to pieniądze Polek i Polaków, a nie jakiejkolwiek partii. Dlatego też chciałabym, żeby Fundusz Sprawiedliwości zaczął wypełniać art. 61 konstytucji, który mówi o dostępie do informacji publicznej. Dostęp społeczeństwa obywatelskiego, obywatelek i obywateli, do informacji o funduszu zapewni nam też tę obywatelską kontrolę nad tym, jak te środki publiczne są wydatkowane. (Oklaski)

    Czy winni grabieży będą ukarani? Czy będę przyglądać się wszystkim decyzjom ekonomicznym pana premiera Donalda Tuska? To są kolejne pytania. Oczywiście będę śledzić poczynania pana premiera Donalda Tuska. Jeżeli chodzi o ukaranie, nie jest to w moim zakresie kompetencji. W moim zakresie kompetencji jest doprowadzenie do tego, żeby Fundusz Sprawiedliwości działał zgodnie z zasadami gospodarki finansowej w odniesieniu do środków publicznych, natomiast chodzi o to, żeby został przeprowadzony audyt, kontrola i żeby zostały podjęte na ich podstawie kolejne kroki, również kroki karne, jeżeli zostaną wykazane nieprawidłowości. (Oklaski)

    Pan poseł Kaleta powiedział, że środki zostały lekkomyślnie wstrzymane. Myślę, że ten cytat z departamentu kontroli wewnętrznej Ministerstwa Sprawiedliwości odpowiada na pytanie, czy to była rzeczywiście lekkomyślność - podejrzenie, że 41% środków, które miały być wypłacone w styczniu, zostało zakontraktowane niezgodnie z prawem. Moim zdaniem to nie jest lekkomyślność, a jestem adwokatką, radczynią prawną i nie stosuję przepisów prawa lekkomyślnie.

    Jeżeli chodzi o cel funduszu, główną przyczyną tych problemów w mojej ocenie jest reforma z 2017 r. Reforma, która pozwoliła ministrowi sprawiedliwości dysponować absolutnie arbitralnie tymi środkami.

    (Poseł Michał Wójcik: bardzo słusznie. To była ustawa.)

    Jeżeli chodzi o kamizelki odblaskowe, o które pytał pan poseł Wójcik, zaraz się do nich odniosę.

    (Poseł Witold Zembaczyński: Pani minister, szkoły je teraz utylizują...)

    Proszę zaczekać sekundkę. Raport NIK-u ma ponad 200 stron, nie jest łatwo dotrzeć.

    Te kamizelki zostały zakontraktowane przez Fundację Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Życia - 25 mln zł. NIK mówi: Ogłoszenie konkursu nie zostało poprzedzone analizą wskazującą na zasadność przeprowadzenia tego rodzaju akcji informacyjnej. Nie przeprowadzono żadnych konsultacji z podmiotami, którym przypisano obowiązki związane z profilaktyką bezpieczeństwa ruchu drogowego.

    Jak wynika z ustaleń kontroli przeprowadzonej w Komendzie Głównej Policji, zostały przeprowadzone przez Policję, samorządy i inne podmioty w większości szkół podstawowych w Polsce dokładnie takie same kampanie tuż przed kampanią prowadzoną przez Fundację Komitetu Obchodów Narodowego Dnia Życia.

    (Poseł Michał Wójcik: Przecież to powiedziałem.)

    Pan poseł Siarka mówił o strażakach. Ja też zgadzam się z panem posłem, ochotnicze straże pożarne robią niezwykłą pracę na rzecz obywateli w Polsce. Chylę czoła przed wszystkimi aktywistami z OSP. Natomiast tak jak pan powiedział, pan Ziobro pozwolił, żeby wesprzeć OSP. Fundusz Sprawiedliwości nie był funduszem pana Ziobry. (Oklaski) Pan Ziobro nie mógł pozwalać na to czy na tamto. Pan Ziobro był ograniczony przepisami prawa. O ile wiem, również jest prawnikiem tak jak ja. My działamy na podstawie i w granicach prawa. O tym mówi zasada legalizmu, która przewidziana jest w art. 7 (Dzwonek) konstytucji.

    (Poseł Michał Wójcik: No i tak działa.)

    Pytanie o sprzęt medyczny dla szpitali. Ten sprzęt medyczny był zakupywany w trybie pozakonkursowym i to właśnie ten tryb budzi największe wątpliwości, ponieważ jest całkowicie arbitralny. I ten tryb na pewno będzie zmieniony.

    Jeżeli chodzi o przyszłe konkursy i o to, co z nich będzie finansowane, to stojąc tu przed państwem, gwarantuję, że będziemy, tak jak mówiłam, prowadzić diagnozę, jakie są potrzeby, a dopiero później wydawać środki publiczne.

    Pan poseł Warchoł mówił o Profeto, o ogromnym doświadczeniu, innowacyjnych metodach pomocy osobom skrzywdzonym w Kościele. Zacytuję tutaj ponownie raport NIK-u, który mówi: Profeto.pl - Sercański Sekretariat na rzecz Nowej Ewangelizacji. Podmiotowi temu udzielono dotacji na lata 2020-2024 w łącznej kwocie 43 mln, mimo że nie miał on doświadczenia w realizacji zadań z zakresu pomocy pokrzywdzonym przestępstwem, a jego cele statutowe nie obejmowały takiej działalności. Co więcej, te ponad 43 mln miały być w znacznej mierze przeznaczone na budowę placówki, a dopiero w ostatnim roku obowiązywania umowy dotacja miała być przeznaczona na świadczenie pomocy pokrzywdzonym przestępstwem, czyli zaledwie 6,8% wydatków z dotacji miało trafić do osób potrzebujących.

    Było także pytanie o środki na Profeto. W 2024 r. środki, które zostały teraz wstrzymane, to ponad 28 mln. W roku przyszłym to ponad 4300 tys. zł.

    Były pytania również o to, kto w Ministerstwie Sprawiedliwości zatwierdzał wydatki, kto nadzorował Fundusz Sprawiedliwości. Ogłoszenia o konkursach zatwierdzały osoby z uprawnienia dysponenta, czyli sekretarze, podsekretarze stanu, dyrektorzy i zastępcy dyrektorów Departamentu Funduszu Sprawiedliwości i tak samo były zatwierdzane protokoły rozliczeń i protokoły z konkursów.

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje marszałek Sejmu Szymon Hołownia)

    Marszałek:

    Pani Minister! Bardzo proszę o zbliżanie się do końca. Przekroczyliśmy już regulaminowy czas na rozpatrywanie tego punktu o 45 minut. Regulamin stanowi, że Informacja bieżąca może zająć ściśle 1,5 godziny. Już i tak przedłużyliśmy ten czas.

    Rozumiem, że chce pani odpowiedzieć na jak najwięcej pytań, ale mogę pozwolić jeszcze tylko na 1 minutę, maksymalnie 1,5 minuty.

    Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Zuzanna Rudzińska-Bluszcz:

    Dziękuję, panie marszałku.

    W takim razie już zakończę. I zaproszę państwa, po pierwsze, do śledzenia strony Ministerstwa Sprawiedliwości, na której transparentnie będziemy informować o tym, co z Funduszem Sprawiedliwości będzie w dalszym ciągu się działo. Po drugie, zapraszamy państwa do kontroli poselskiej, do składania wniosków o dostęp do informacji publicznej, ponieważ również praktyka w tym zakresie ulegnie zmianie.

    Proszę państwa, Fundusz Sprawiedliwości, jeszcze raz powiem, jest państwowym funduszem celowym. To nie jest niczyj prywatny fundusz. To jest fundusz, który został stworzony, aby służyć konkretnym celom i być wydawany transparentnie. I zgodnie ze swoją misją, która została mi w Ministerstwie Sprawiedliwości powierzona, takie działania zamierzam właśnie podejmować w imieniu ministra sprawiedliwości, dysponenta Funduszu Sprawiedliwości, żebyśmy mogli powiedzieć za kilka miesięcy, za kilka lat, że ten fundusz rzeczywiście służy pokrzywdzonym, że ten fundusz rzeczywiście służy sprawiedliwości. Dziękuję. (Oklaski)