Poseł Tadeusz Samborski - Wystąpienie z dnia 25 stycznia 2024 roku.

Stenogram

6. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 100. rocznicę wydania pierwszego numeru ˝Wiadomości Literackich˝ (druki nr 157 i 173).

Poseł Tadeusz Samborski:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! ˝Wiadomości Literackie˝ i ich londyńscy kontynuatorzy zasługują na godne uczczenie 100. rocznicy ukazania się pierwszego numeru tego ważnego, prestiżowego tygodnika. Inicjatorom i autorom tej uchwały wyrażam podziękowanie i uznanie.

    Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Już samo zestawienie, skorowidz nazwisk osób, które publikowały teksty na stronicach tego tygodnika, ukazują, uświadamiają nam, jaki ogromny potencjał intelektualny, artystyczny, literacki skupił się pod tym prestiżowym szyldem: ˝Wiadomości Literackie˝. Wspomagając się tekstem autorów, wspomnę tutaj takie nazwiska, zacznę od pań: panie Maria Dąbrowska, Zofia Nałkowska, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska oraz Julian Tuwim, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz, wielu innych znanych pisarzy, kończąc tę wyliczankę na Marianie Hemarze.

    Twórczość tego poety jest dla mnie pretekstem, żeby uświadomić sobie i państwu, że te roczniki ˝Wiadomości Literackich˝ to nie tylko zakurzone foliały w bibliotekach, bowiem te teksty są przywracane życiu. One żyją dzięki temu, że niektórzy artyści aktualnie zajmują się twórczością np. Mariana Hemara, korzystając z tekstów zamieszczanych w ˝Wiadomościach Literackich˝. Pani Aurelia Sobczak, reżyser i aktorka w jednej osobie, inicjuje piękne przedstawienia, koncerty, prowadzi te koncerty, gdzie głównym motywem, wiodącym, i tą kanwą, na której się opierają te wydarzenia, są właśnie teksty Mariana Hemara publikowane wcześniej w ˝Wiadomościach Literackich˝. Aurelia Sobczak, współpracując ze znakomitym aktorem Stanisławem Górką, który jest świetnym wykonawcą utworów Mariana Hemara i jego gorącym czcicielem, promuje twórczość Mariana Hemara w różnych środowiskach na Mazowszu, ale też wśród kresowian na Dolnym Śląsku, a także w środowiskach polonijnych w Stanach Zjednoczonych. W ten sposób przedłużają oni życie tekstów zamieszczanych w ˝Wiadomościach Literackich˝ do dnia dzisiejszego.

    Niewątpliwie walorem tego tygodnika było to, iż konsekwentnie przestrzegał on swojej podstawowej funkcji informacyjnej jako tygodnik. Myślę także, że bardzo istotne było zadanie, które sobie twórcy postawili na samym początku, mówiąc, że będą usiłowali przywrócić zerwane przed laty więzi ze sztuką i kulturą Europy. Wiadomo, pokłosie rozbiorów.

    Także walorem tego tygodnika było to, że na łamach tego tygodnika mogliśmy czytać i znaleźć teksty bardzo wysublimowane, wręcz prawie naukowe, i popularne. Niektóre artykuły były na poziomie minipracy magisterskiej. Niewątpliwym walorem i miernikiem wartości tygodnika było to, że sięgali po ten tygodnik najważniejsi ludzie II Rzeczypospolitej. Zresztą w ogóle w owych latach międzywojnia politycy bardziej interesowali się, mam wrażenie, literaturą i światem kultury niż obecnie. Tu przytoczę piękny przykład marszałka Sejmu Macieja Rataja, w którego mieszkaniu na ul. Hożej często zbierali się literaci, pisarze, poeci, malarze. Był to swoisty salon literacki w Warszawie. Osobistą przyjaźń przecież zawarł z Władysławem Reymontem również Wincenty Witos. A więc był to ważny tygodnik, ważny dla elit, ale także dla tych, którzy mieli intelektualne ambicje, nie pełniąc jakichś wielkich funkcji, zaszczytnych, nie będąc osobami z pierwszych stron gazet.

    Szanowni Państwo! Tygodnik ten wniósł wielki wkład w rozwój polskiej kultury, zapisał się złotymi zgłoskami. Myślę, że można (Dzwonek) śmiało powiedzieć, iż tworzył on, kreował i współtworzył elitę intelektualną oraz tworzył etos polskiego inteligenta. Ten etos, który tak pięknie sprawdził się w latach II wojny światowej i w pierwszych latach powojennych. Z powyższego względu Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe popiera ten projekt uchwały i będzie za tym projektem głosował. Dziękuję bardzo, panie marszałku.