Posłanka Paulina Matysiak - Wystąpienie z dnia 25 stycznia 2024 roku.

Stenogram

6. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 100. rocznicę wydania pierwszego numeru ˝Wiadomości Literackich˝ (druki nr 157 i 173).

Poseł Sprawozdawca Paulina Matysiak:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w 100. rocznicę wydania pierwszego numeru ˝Wiadomości Literackich˝, druk nr 157.

    Komisja Kultury i Środków Przekazu przeprowadziła pierwsze czytanie. Rozpatrzyła ten projekt uchwały na posiedzeniu w dniu 24 stycznia 2024 r. Do tej uchwały zostały zgłoszone poprawki, które zostały przyjęte podczas posiedzenia komisji. Tutaj dziękuję za życzliwą debatę i dyskusję nad tym projektem, a także za poprawki i uwagi zgłoszone zwłaszcza przez parlamentarzystów panów Piotra Babinetza, Piotra Glińskiego i Tadeusza Samborskiego. Z pewnością dzięki tym uwagom ten projekt jest jeszcze lepszy.

    Pozwolą państwo, że odczytam tekst uchwały. Znajdą go państwo w druku nr 173.

    ˝Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w sprawie upamiętnienia 100. rocznicy wydania pierwszego numeru 'Wiadomości Literackich'

    6 stycznia 1924 roku wydano pierwszy numer 'Wiadomości Literackich' - utworzonego i redagowanego przez Mieczysława Grydzewskiego tygodnika, który zapisał się na kartach historii polskiej literatury. Na jego łamach publikowali najważniejsi przedstawiciele życia społeczno-kulturalnego II Rzeczypospolitej, osoby, które należą do panteonu twórczości dwudziestolecia międzywojennego. Dla 'Wiadomości Literackich' pisali między innymi: Zofia Nałkowska, Maria Dąbrowska, Kazimierz Wierzyński, Jan Lechoń, Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Tadeusz Boy-Żeleński, Jan Brzechwa, Antoni Słonimski, Marian Hemar czy Maria Pawlikowska-Jasnorzewska. Na stronach tego czasopisma debiutował Bruno Schulz. Z tym tygodnikiem byli szczególnie związani przedstawiciele grupy Skamander. Pismo miało charakter liberalny, niemniej nie istniała z góry ustalona linia redakcyjna, dlatego stanowiło ono miejsce prezentowania różnorodnych poglądów, a także zażartych polemik i wymiany opinii.

    Wbrew pozorom 'Wiadomości Literackie' nie były poświęcone wyłącznie literaturze. Pojawiały się tam również teksty poruszające kwestie związane z innymi dziedzinami sztuki, a w wydawanych dodatkach tematycznych nie stroniono od spraw obyczajowych, naukowych i prawniczych. Założenia twórców tygodnika najlepiej oddaje wstęp od redakcji, który 100 lat temu ukazał się w pierwszym numerze 'Wiadomości Literackich':

    'Pismo nasze stawia sobie przede wszystkim cele informacyjne. Pragnie przyczynić się w miarę sił i możności do nawiązania zerwanego od dawna kontaktu ze sztuką i kulturą europejską. [...] Nie reprezentuje żadnej szkoły estetycznej. Nie walczy o tę czy inną doktrynę. Nie broni i nie chce żadnych dogmatów, krępujących swobodę twórczości. Dlatego proklamuje hasło poszanowania i czci dla każdego sposobu i dla każdego objawu uczciwej pracy w imię sztuki. Ale [...] przyrzeka nieustępliwość i bezwzględność w przełamywaniu wszelkiego rodzaju wstecznictwa, kłamstwa, obłudy, fałszerstwa - społecznego zarówno jak artystycznego'.

    W 'Wiadomościach Literackich' można było znaleźć artykuły o różnorodnej formie - od wysublimowanych tekstów teoretycznych po reportaże, felietony czy anegdoty. Czasopismo nadawało ton ówczesnej krytyce artystycznej oraz dyskusji na tematy społeczno-polityczne. Siła oddziaływania tygodnika, mimo że nie charakteryzował się wysokim nakładem, była ogromna, gdyż po 'Wiadomości Literackie' sięgały najważniejsze osoby ze świata polityki i kultury II Rzeczypospolitej. Pismo starało się łączyć ze sobą cechy publikacji ambitnej i popularnej.

    Kontynuacją 'Wiadomości Literackich' były, wydawane na uchodźstwie, od 1940 roku 'Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie', a od 1946 roku 'Wiadomości', redagowane nadal przez Mieczysława Grydzewskiego. 'Wiadomości' integrowały wówczas polskich emigracyjnych poetów i pisarzy oraz stały się ośrodkiem niezłomnego dążenia do odzyskania przez Polskę niepodległości.

    Wpływ tygodnika na polską kulturę jest niebagatelny i zasługuje na szczególne wyróżnienie. Dlatego Sejm Rzeczypospolitej Polskiej pragnie upamiętnić 100. rocznicę wydania pierwszego numeru 'Wiadomości Literackich', na łamach których opisano najważniejsze zjawiska i poglądy charakterystyczne dla tego okresu literackiego, kulturalnego i społecznego˝.

    Komisja Kultury i Środków Przekazu wnosi, by Wysoki Sejm raczył uchwalić ten odczytany przed chwilą przeze mnie projekt uchwały. Bardzo dziękuję. (Oklaski)