Poseł Łukasz Horbatowski - Wystąpienie z dnia 25 stycznia 2024 roku.

Stenogram

4. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy - Kodeks wyborczy (druk nr 75).

Poseł Łukasz Horbatowski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W końcu z mównicy, panie pośle, przyznaliście się, że utrzymywaliście bubel prawny i przyznał pan rację, że trzeba w tych przepisach wprowadzić zmiany. (Oklaski) Cieszę się bardzo, że to miało miejsce.

    Skuteczność i sprawność działania władzy samorządowej jest sprawą kluczową dla rozwoju społeczności lokalnej. Zmiany w przepisach, o których za chwilę powiem więcej, mają na celu właśnie poprawę tej skuteczności. Chodzi konkretnie o zapewnienie ciągłości działania władzy samorządowej. W pewnych szczególnych przypadkach ciągłość sprawowania tej władzy jest zagrożona, a nawet uniemożliwiona, co wymaga korekty. W dyskusjach nad zmianami pojawił się głos, że proponowane zmiany mają charakter techniczny, ale dla mnie jako byłego przedstawiciela gminnej władzy samorządowej mają one wymiar konkretny, bo przekładają się na usunięcie konkretnych przeszkód sprawnego, samorządowego działania, czego zresztą sam doświadczyłem. Projektowane zmiany nie będą miały skutków finansowych dla budżetu państwa oraz budżetu jednostek samorządu terytorialnego, ale sprawią, że samorządy otrzymają narzędzia do skutecznej pracy.

    Drugim istotnym aspektem jest równość wobec prawa i wprowadzenie reguł, które są jednoznaczne i takie same dla wszystkich, którzy uczestniczą w procesach wyborczosamorządowych. Dlatego, przechodząc do konkretów, w imieniu klubu Koalicji Obywatelskiej wnoszę o zmiany w przepisach ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy - Kodeks wyborczy. Nad tym na pewno będziemy wspólnie pracować w najbliższym czasie.

    Obowiązujące przepisy nie uwzględniają sytuacji, w której wybranemu do Sejmu czy Senatu wójtowi, burmistrzowi czy prezydentowi pozostawia się kompetencje do zarządzania gminą do czasu formalnego potwierdzenia wyborów. Rzeczywistość i praktyka pokazują, że wójt zaprzestaje działalności w tym samym momencie, gdy otrzymuje nieoficjalną informację o uzyskaniu mandatu. Dlaczego? Właśnie dlatego, że przepisy są niejednoznaczne. Zachowawcze działanie determinują obawy przed późniejszym zakwestionowaniem działań wójta, burmistrza czy prezydenta. Jako organ wykonawczy wójt zaprzestaje faktycznej działalności z uwagi na mnogość późniejszych możliwych interpretacji prawnych.

    Tymczasem niektóre z zadań muszą być realizowane bez zbędnej zwłoki, a nie zawsze możliwe jest zastępstwo. Osoby zastępujące powinny posiadać stosowne uprawnienia, co nie zawsze jest możliwe. Przykładem takiej sytuacji są sprawy budżetowe i okołobudżetowe, w których to właśnie wójt ma wyłączną kompetencję do podejmowania decyzji i stanowienia prawa. Kompetencji tych nie posiadają osoby zastępujące wójta w innych sprawach, czyli zastępca wójta lub sekretarz gminy. Wójt nie może przekazać uprawnień w drodze upoważnienia na wymienione wyżej osoby w przypadku spraw budżetowych. Tym samym w obecnym stanie prawnym pojawia się brak ciągłości w zarządzaniu gminą. Proces decyzyjny jest wyhamowany. Proponowane zmiany w przepisach ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy - Kodeks wyborczy idą w kierunku likwidacji tego stanu rzeczy.

    Jak wspomniałem wcześniej, inną przesłanką do wprowadzenia zmian jest odwołanie do równości wobec prawa. Często odwołujemy się do tego aspektu w różnych kontekstach, dlatego też legislacja powinna być w tej mierze wzorem, a w obecnym stanie prawnym tak nie jest. Mowa jest o tym, że inne zasady prawne obowiązują startującego w wyborach wójta, prezydenta czy burmistrza, a inne startującego w wyborach wojewodę. W praktyce oznacza to, że do czasu formalnego wyboru na posła czy senatora przedstawiciele tych organów dysponują różnymi możliwościami działania. Wójt jest pozbawiany swoich kompetencji zaraz po dniu wyborów, a wojewoda może w praktyce pełnić swój urząd do dnia ślubowania. Możliwa jest nawet taka sytuacja, w której wybrany na posła lub senatora wojewoda będzie wnioskować o wyznaczenie komisarza, który zastąpi wójta wybranego na posła lub senatora. Zasady powinny być takie same dla każdego z nich, a role ściśle określone.

    Podsumowując, proponowane zmiany przepisów prawa pozwolą na pełne wykonywanie kompetencji wójta aż do dnia złożenia przez niego ślubowania na posła czy senatora. Szanowni państwo, dzięki temu możliwe jest nadanie kompetencji wójta, burmistrza, prezydenta i jego zastępcy lub pierwszego zastępcy czy sekretarza od dnia wydania postanowienia komisarza wyborczego o wygaszeniu mandatu wójta do dnia powołania przez prezesa Rady Ministrów nowej osoby pełniącej funkcję wójta. Wszystkie proponowane zmiany będą miały pozytywny wpływ na funkcjonowanie samorządu (Dzwonek) gminnego poprzez zapewnienie jego prawidłowego, sprawnego i niezakłóconego działania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)