Posłanka Elżbieta Gapińska - Wystąpienie z dnia 25 stycznia 2024 roku.

Stenogram

3. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy - Karta Nauczyciela (druk nr 28).

Poseł Elżbieta Gapińska:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Koalicja Obywatelska i koalicja 15 października dotrzymują słowa. To, co powiedział Donald Tusk, zrealizujemy, już zrealizowaliśmy. Obiecaliśmy nauczycielom podwyżki w kwocie co najmniej 1500 zł do średniego wynagrodzenia wynikającego z Karty Nauczyciela. I taka podwyżka z wyrównaniem od 1 stycznia trafi na konta nauczycieli: początkujących - średnio 1577 zł, mianowanych - 1720 zł, a dyplomowanych - 2198 zł, czyli obiecane 33% dla początkujących, a dla reszty ok. 30%. PiS łącznie przez 8 lat sprawowania władzy nie podniósł o tyle wynagrodzeń nauczycieli. Przypomnę państwu petycję Związku Nauczycielstwa Polskiego z 1 września ub.r., kiedy proszono o podwyżkę w kwocie 20% dla nauczycieli. Co na to odpowiedział minister Czarnek? Minister Czarnek powiedział, że taka podwyżka zrujnowałaby budżet państwa.

    Przypomnę, że w projekcie budżetu państwa na rok 2024 zaplanowano wydatki na oświatę i wychowanie oraz edukacyjną opiekę wychowawczą w kwocie prawie 98 mld zł, co oznacza wzrost nakładów o 38%, proszę państwa, wzrost nakładów na edukację o 38% w stosunku do wydatków zaplanowanych w ustawie budżetowej na rok 2023, tak wynika z informacji ministerstwa edukacji. Z tego na podwyżki dla nauczycieli w budżecie państwa na rok 2024 zaplanowano 23,5 mld zł i 2,3 mld zł na podwyżki dla nauczycieli przedszkoli dodatkowo. Środki na ten cel są w subwencji oświatowej, co zabezpiecza skutki wzrostu wynagrodzeń.

    Jest to realizacja zobowiązań, jakie koalicja 15 października podjęła w trakcie kampanii wyborczej. Jest to zarazem największa jednorazowa podwyżka wynagrodzenia nauczycieli. Oznacza ona, że średnie wynagrodzenie nauczycieli w roku 2024 wyniesie odpowiednio: dla nauczyciela początkującego - 6355 zł brutto, dla mianowanego - 7453 zł, a dla dyplomowanego - 9524 zł. Środki niezbędne na średnie wynagrodzenie nauczycieli wraz z pochodnymi są zagwarantowane przez państwo w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Gdy weźmiemy pod uwagę wysokość projektowanego średniego wynagrodzenia nauczyciela dyplomowanego w roku 2024, to jest kwotę 9524 zł w porównaniu do przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej 7824 zł, oznacza to, że relacja tych wynagrodzeń ulegnie poprawie ze wskaźnika 102% do wskaźnika 122%, czyli nastąpi poprawa o 20%.

    Celem podwyżki, tak jak słusznie zauważył prezes ZNP, jest poprawa sytuacji finansowej oraz prestiżu nauczycieli, a także zatrzymanie w zawodzie dobrych nauczycieli i jednocześnie przyciągnięcie młodych ludzi do zawodu. Inaczej polskiej szkole groziłaby zapaść kadrowa. A ona jest już widoczna, proszę państwa, szczególnie w dużych miastach, gdzie koszty utrzymania są dużo wyższe i wielu młodych nauczycieli, dobrze wykształconych, tak jak powiedział pan prezes Broniarz, rezygnuje z pracy w zawodzie.

    Gdybyśmy przeanalizowali zmiany wynagrodzeń w ujęciu nominalnym w latach rządów PiS i Koalicji Obywatelskiej, to wartości procentowe będą podobne. Natomiast gdybyśmy dokonali analizy w ujęciu realnym, to wynagrodzenie dla nauczyciela początkującego, dla stażysty - wcześniej, do 1 września 2022 r., byli to stażyści kontraktowi - w okresie rządów PO-PSL wzrosło odpowiednio o 46,9%, a za PiS o 19,8%, zaś dla kontraktowego za rządów PO-PSL wzrosło o 30,4%, a za rządów PiS zaledwie o 7,9%. W przypadku nauczycieli mianowanych za rządów PO-PSL wynagrodzenie wzrosło o 20,8%, a w czasie rządów PiS zmalało o 0,1%. Podobne proporcje są w przypadku nauczycieli dyplomowanych: za rządów PO-PSL wzrosło o 20,1%, a za rządów PiS również było ujemnie, czyli o 0,1% mniej. Te proporcje wyglądają jeszcze gorzej, gdy zobaczymy, że skumulowana łączna inflacja w tych okresach w czasie rządów PO-PSL wynosiła 19,7%, a w czasie rządów tzw. Zjednoczonej Prawicy 48,7%.

    Przypomnę państwu, jak nauczyciele walczyli o godne wynagrodzenie oraz protestowali przeciwko zmianom w oświacie wprowadzonym przez minister Zalewską podczas strajków w 2019 r. Protestowało wtedy 16 tys. placówek oświatowych. Nauczyciele czuli się poniżani przez rządzących. Atakowano prezesa ZNP Sławomira Broniarza. W mediach są informacje o tym, że ten atak był zaplanowany. Z upublicznionych maili wynika, że nauczyciele jako grupa, uwaga, cytuję: zostaną dobici i poniżeni falą hejtu. W mailu wykradzionym ze skrzynki Michała Dworczyka z 8 marca 2019 r. tekst brzmi następująco: aktualizacja, co mamy na Broniarza (dodatkowe grafiki).

    Takiej sytuacji, proszę państwa, więcej nie będzie, bo my chcemy dobrej, otwartej na ucznia szkoły, w której pracować będą dobrze wynagradzani i dobrze traktowani nauczyciele, których żaden kurator oświaty nie będzie stresować, tylko będzie służyć im pomocą merytoryczną, a decyzję o tym, jakie organizacje pozarządowe będą spotykać się z dziećmi, podejmą rodzice, nie zindoktrynowany kurator oświaty.

    W kwocie części oświatowej subwencji ogólnej planowanej na rok 2024 uwzględniono skutki finansowe zmiany zakresu zadań oświatowych, takie jak skutki zmiany liczby etatów nauczycieli i struktury awansu zawodowego, zatrudnienia pedagogów i psychologów, skutki wzrostu wynagrodzeń o 30% i 33%, skutki wzrostu odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych czy przywrócenia od 1 września 2024 r. nauczania języka narodowej mniejszości niemieckiej. Udział części w zakresie oświaty i wychowania subwencji ogólnej w produkcie krajowym brutto wzrośnie z 1,87% w 2023 r. do 2,33%, czyli o prawie 0,5%.

    Dzisiaj pochylamy się nad projektem obywatelskim zmiany Karty Nauczyciela, do której projektodawcy wprowadzili zmiany uzależniające średnie wynagrodzenie nauczycieli od przeciętnego wynagrodzenia w III kwartale poprzedzającego roku budżetowego, ustalanego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

    Zdaniem wnioskodawców system wynagrodzeń nauczycieli w obecnym kształcie ma charakter arbitralny, o tym z resztą przed chwilą mówił pan prezes Broniarz. Ze względu na sposób ustalania stawki wynagrodzenia podnoszony jest fakt, że nie ma obiektywnych argumentów do przyjęcia określonej kwoty bazowej i tym samym określonych stawek wynagrodzenia zasadniczego, które według wnioskodawców nie są związane ze zobiektywizowanymi kryteriami.

    Celem dla wnioskodawców jest zmiana sposobu obliczania stawek średniego wynagrodzenia i coroczna aktualizacja wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Proponuje się następującą konstrukcję średniego wynagrodzenia. Oczywiście te propozycje są już, tak jak mówił pan prezes Broniarz, nieaktualne ze względu na to, że ta ustawa, jak państwo wiecie, przeleżała w zamrażarce od 1 grudnia 2021 r., kiedy została skierowana do pani marszałek Witek, i dopiero w tej chwili doczekała się pierwszego czytania na sali sejmowej. Podam te kwoty dla czystości sytuacji: dla stażysty proponowali państwo 90%, dla kontraktowego - 100%, dla mianowanego - 125% i dla dyplomowanego - 155% kwoty przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w III kwartale roku poprzedzającego.

    Ponieważ Koalicji Obywatelskiej i koalicji 15 października zależy na dobrej szkole, a część zapisów projektu się zdeaktualizowała, będziemy proponowali skierowanie projektu obywatelskiego do komisji edukacji. W dialogu z nauczycielami chcemy wypracować, proszę państwa, takie założenia, które będą do przyjęcia dla nas wszystkich. Myślę, że to rozwiązanie na pewno znajdziemy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)