Poseł Mariusz Krystian - Oświadczenie z dnia 07 grudnia 2023 roku.

Stenogram

Oświadczenia.

Poseł Mariusz Krystian:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Władysław Wichman - żołnierz, nauczyciel społecznik. Władysław Wichman urodził się 23 czerwca 1885 r. w Zatorze. Był uczniem krakowskiego gimnazjum Nowodworskiego oraz męskiego seminarium nauczycielskiego, które ukończył. Podjął pracę tymczasowego nauczyciela w szkole ludowej w przysiółku Las w gminie Przeciszów. W 1908 r. otrzymał posadę pedagoga w szkole w podzatorskich Palczowicach.

    Władysław Wichman dał się poznać jako organizator życia publicznego, patriotycznego oraz obywatelskiego. Do największych jego sukcesów należy zaliczyć zorganizowanie kółek rolniczych i ochotniczych straży pożarnych w Palczowicach oraz Smolicach, jak również czytelni mieszczańskiej w Zatorze i czytelni ludowej w Palczowicach. Był założycielem Związku Strzeleckiego na Zatorszczyźnie. Wichman nie pozostawał obojętny wobec prześladowań Polaków w innych zaborach. Uczestniczył jako referent w tzw. wiecach chełmskich, które wyrażały dezaprobatę dla działań rządu rosyjskiego nasilającego akcję rusyfikacyjną. Takie spotkania o antyrosyjskim wydźwięku odbyły się także w Gierałtowicach, Piotrowicach, Spytkowicach i Ryczowie.

    Jego pracę społeczną przerwał wybuch I wojny światowej. Służył w wadowickim 56. pułku piechoty. W czasie wielkiej wojny był wielokrotnie ranny. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nie złożył broni, lecz nadal walczył w wojnie polsko-ukraińskiej o Galicję Wschodnią i Lwów. Ciężko ranny w listopadzie 1918 r. w bitwie pod Mikulińcami trafił do niewoli ukraińskiej. Nigdy już nie powrócił do pełnego zdrowia. W 1922 r. został kierownikiem szkoły w Podolszu. Dał się tam zapamiętać jako inicjator budowy nowej szkoły. Nadal aktywnie działał w strukturach Krakowskiego Związku Strzeleckiego. Po wybuchu II wojny światowej zagrożony aresztowaniem uciekł z terenu Zatorszczyzny do Krakowa, gdzie nawiązał kontakt z polskim państwem podziemnym. Został żołnierzem Armii Krajowej. (Dzwonek) Odpowiadał za prace biura legalizacyjnego, w obrębie którego przygotowywał fałszywe dokumenty dla Żydów zbiegłych z getta oraz Polaków przybywających do Generalnego Gubernatorstwa z terenów wcielonych do Rzeszy. Wichman był aktywnym członkiem krakowskiego oddziału Rady Pomocy Żydom ˝Żegota˝. W końcu lat 40. ze względu na działalność podziemną w strukturach Armii Krajowej stał się obiektem szykan ze strony Urzędu Bezpieczeństwa.

    Zmarł 5 kwietnia 1961 r. Pochowano go w grobowcu rodzinnym w Zatorze. Wieczna cześć i chwała polskiemu bohaterowi Władysławowi Wichmanowi! (Oklaski)