Poseł Jarosław Rzepa - Wystąpienie z dnia 07 grudnia 2023 roku.

Stenogram

32. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Ustawodawczej o poselskim projekcie uchwały w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego (druki nr 58 i 78).

Poseł Jarosław Rzepa:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga chciałbym przedstawić stanowisko odnośnie do sprawozdania o poselskim projekcie uchwały w sprawie powołania komisji śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania zwanego potocznie kopertowym.

    Opinia publiczna przez wiele ostatnich miesięcy była informowana, często sprzecznie, na temat legalności, prawidłowości oraz zamiaru przeprowadzenia w maju 2020 r. wyborów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Tymczasem powstało wiele wątpliwości i niejasności związanych z zamiarem przeprowadzenia wtedy tych wyborów. Dlatego zasadne i w pełni uzasadnione jest powołanie dziś sejmowej komisji śledczej, której głównym celem będzie wyjaśnienie wszelkich wątpliwości, odpowiedź na pytania, na które dziś nie znamy jeszcze odpowiedzi. Nade wszystko wyniki prac komisji pozwolą na ustalenie, czy próba przeprowadzenia wyborów kopertowych na urząd prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w czasie trwania pandemii COVID-19 doprowadziła do niekorzystnego rozporządzenia środkami publicznymi i niekorzystnego gospodarowania mieniem Skarbu Państwa lub innych osób prawnych.

    W okresie od 16 kwietnia 2020 r., czyli od momentu podpisania decyzji o wyborach przez pana premiera, do 9 maja jedyną jednostką, organem uprawnionym do organizowania i przygotowania wyborów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej była Państwowa Komisja Wyborcza. Organizowanie i przygotowanie wyborów na podstawie decyzji administracyjnych nie powinno mieć miejsca i było pozbawione podstaw prawnych. Zgodnie bowiem z art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej organy państwowe działają na podstawie prawa i w granicach obowiązującego prawa. Nie było podstaw prawnych, żeby prezes Rady Ministrów wydał jakiekolwiek polecenie związane z wykonywaniem wyborów i realizacją wyborów tym dwóm podmiotom. Dlaczego? Ano dlatego, że w tym okresie obowiązywało prawo, Kodeks wyborczy, ustawa, która ustala organy, które są odpowiedzialne za przeprowadzenie wyborów, niezależnie, czy są to wybory prezydenckie, do Sejmu czy do Senatu.

    Organizacja wyborów kopertowych kosztowała państwo polskie w sumie 76 527,400 zł. Pomimo że te wybory nie zostały przeprowadzone, państwo polskie poniosło nakłady finansowe. Zmarnotrawione zostały środki publiczne, które mogły być przeznaczone na inne, ważne społecznie cele, szczególnie w tym czasie.

    Szanowni Państwo! Najwyższa Izba Kontroli, przeprowadzając kontrolę wyborów kopertowych, starała się odpowiedzieć na kilka zasadniczych pytań. Po pierwsze, czy prezes Rady Ministrów posiadał uprawnienia do podjęcia działań na rzecz przygotowania realizacji wyborów prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i czy KPRM jako ten podmiot, który obsługuje prezesa Rady Ministrów, prawidłowo wykonywał swoje obowiązki w zakresie przygotowania wyborów. Zwłaszcza druga część tego pytania jest zasadna wobec posiadanych przez KPRM negatywnych opinii Departamentu Prawnego KPRM-u oraz Prokuratorii Generalnej, w których wyraźnie wyrażono wątpliwość co do podstawy prawnej wydania decyzji o zarządzeniu wyborów kopertowych. Pomimo tego pan premier Mateusz Morawiecki 16 kwietnia 2020 r. wydał decyzję administracyjną. Czyżby nie zdawał sobie sprawy z możliwości konsekwencji, włącznie z postawieniem przed Trybunałem Stanu? Pozostawię to pytanie dziś jeszcze bez odpowiedzi.

    Po drugie, czy minister aktywów państwowych oraz minister spraw wewnętrznych i administracji prawidłowo wykonywali zadanie w zakresie organizacji wyborów zleconych decyzjami przez prezesa Rady Ministrów oraz zadania wynikające z innych przepisów prawa? Minister MSWiA Mariusz Kamiński, minister aktywów państwowych Jacek Sasin nie podpisali umów z Pocztą Polską i Państwową Wytwórnią Papierów Wartościowych, wskazanymi przez premiera do organizacji wyborów, co skutkowało tym, że spółki same musiały pokryć koszty decyzji premiera. Czyżby przywołani ministrowie czegoś się obawiali? Ale nie chodziło przecież zapewne o niesubordynację wobec premiera.

    Po trzecie, czy podejmowane przez Pocztę Polską i Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych działania w związku z przygotowaniem wyborów na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych na dzień 10 maja w trybie korespondencyjnym były realizowane prawidłowo?

    Inną ważną informacją wynikającą z kontroli NIK był fakt, iż 7 maja, gdy było już wiadomo, że wybory kopertowe się nie odbędą, premier wydał szefowi KPRM-u, panu ministrowi Dworczykowi, pisemne polecenie uzyskania opinii czy też ekspertyz w sprawie roli szefa rządu w procesie wyborczym w stanie epidemii. Wydaje się, że chodziło o zdobycie prawnych podkładek, uzasadniających decyzję z 16 kwietnia, na wypadek szukania winnych nieudanych wyborów. 8 maja zawarto pięć umów z zewnętrznymi podmiotami na opracowanie tych ekspertyz. Łącznie kosztowało nas to 149 tys. zł.

    NIK wykazał również, że w trakcie kontroli dyrektor generalny Ministerstwa Aktywów Państwowych powiedział, cytuję: Przyczyną niepodpisania umów były m.in. wątpliwości prawne co do możliwości zawarcia umowy w sytuacji, gdy nie istniały przepisy prawne, które pozwalałyby m.in. ministrowi aktywów państwowych na finansowanie zadań wskazanych w decyzji. Przypomnę tylko, że 31 grudnia 2020 r. faktury przedstawione przez obie spółki opiewały na kwotę 76 527 400 zł, natomiast Krajowe Biuro Wyborcze zapłaciłoby spółkom około 56 450 406 zł. NIK potwierdził to również w swoim raporcie.

    Również Najwyższa Izba Kontroli wykazała, że pozyskanie danych osobowych wyborców i przetwarzanie ich przez Pocztę Pocztą było nielegalne. Rzecznik praw obywatelskich 29 kwietnia zaskarżył decyzję pana premiera w sprawie wyborów kopertowych uznając, że Kodeks wyborczy jasno określa, że za prowadzenie wyborów odpowiedzialne jest PKW. Samo przeprowadzenie wyborów wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych wyborców. Te działania muszą być oparte na wyraźnej podstawie prawnej, o tym mówi art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego za rażąco niezgodne z tym przepisem należy uznać zlecenie podjęcia realizacji działań obejmujących w ramach organizacji wyborów przetwarzanie danych osobowych wyborców w drodze decyzji przez prezesa Rady Ministrów, zawierających polecenia skierowania ich do spółek akcyjnych. Na ten temat wypowiedziały się również Związek Miast Polskich i Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Stwierdziły, że nie ma podstawy prawnej do przekazania danych wyborców. Ponadto należy wspomnieć, że brak było również oceny ryzyka naruszenia prawa i wolności osób i nie było oczywistych co do tego konsultacji z Urzędem Ochrony Danych Osobowych. Należy zatem domniemać, że powstała odpowiedzialność z tytułu nielegalnego przekazywania danych osobowych może być w przyszłości powodem niejednego dochodzenia.

    Szanowni Państwo! Klub Parlamentarny Polskie Stronnictwo Ludowe - Trzecia Droga popiera powstanie tej komisji i w całości zagłosuje za jej powstaniem. Zrealizujemy w ten sposób obietnice wyborcze, które daliśmy swoim wyborcom, że rozliczymy wszystkie nieprawidłowości i afery rządu i obozu rządzącego, który właśnie w niesławie odchodzi. Dziękuję bardzo. (Oklaski)