Alvin Gajadhur - Wystąpienie z dnia 29 listopada 2023 roku.

Stenogram

23. punkt porządku dziennego:

Informacja Prezesa Rady Ministrów w sprawie protestów polskich transportowców i rolników na granicy polsko-ukraińskiej.

Minister Infrastruktury Alvin Gajadhur:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Z upoważnienia prezesa Rady Ministrów przedstawiam informację na temat protestów przewoźników drogowych przed drogowymi przejściami granicznymi z Ukrainą.

    Polska, jak cała Unia Europejska, popiera niepodległą i suwerenną Ukrainę w jej międzynarodowo uznanych granicach oraz zauważa, że agresja zbrojna Rosji na niepodległą Ukrainę w dniu 24 lutego 2022 r. wywołała falę pomocy zagranicznej dla państwa ukraińskiego i jego obywateli. Państwa członkowskie Unii Europejskiej równolegle z pracami nad sankcjami wobec agresora rosyjskiego i Białorusi jako państwa z nim współpracującego podjęły działania wspierające Ukrainę również w zakresie transportu drogowego. Unia Europejska w dniu 29 czerwca 2022 r. zawarła z Ukrainą w Lyonie umowę w sprawie transportu drogowego towarów. Podjęta wówczas przez Unię Europejską decyzja o konieczności udzielenia pomocy stronie ukraińskiej skutkowała wprowadzeniem czasowej liberalizacji przewozów drogowych pomiędzy Unią Europejską a Ukrainą. Przed wejściem w życie tej umowy obowiązywała w tym zakresie umowa między rządem Rzeczypospolitej Polskiej a rządem Ukrainy o międzynarodowych przewozach drogowych, sporządzona w Warszawie dnia 18 maja 1992 r., przewidująca wymóg posiadania zezwolenia na międzynarodowe przewozy drogowe rzeczy.

    Ostatnio notuje się wzmożoną liczbę operacji transportowych świadczonych przez przewoźników ukraińskich, będącą skutkiem czasowego braku obowiązku posiadania zezwoleń na przewozy komercyjne wynikającego z umowy zawartej między Unią Europejską a Ukrainą z dnia 29 czerwca 2020 r., która obowiązuje do dnia 30 czerwca 2024 r. Podkreślenia wymaga fakt, że w okresie, kiedy trwały prace nad przedłużeniem umowy między Unią Europejską a Ukrainą, wzrost udziału ukraińskich przewoźników w ruchu transgranicznym w odniesieniu do pojazdów ciężarowych wynosił kilkanaście procent, a dopiero w 2023 r. wzrósł do niepokojących rozmiarów. Sytuacja polskich przedsiębiorców zajmujących się transportem drogowym, w szczególności tych wykonujących przewozy w kierunku ukraińskim, stała się niezwykle trudna.

    Jednym z głównych postulatów protestujących przewoźników drogowych jest przywrócenie zezwoleń na transport drogowy między Polską a Ukrainą. W świetle obowiązywania umowy liberalizującej przewozy drogowe między Unią Europejską a Ukrainą decyzja o przywróceniu zezwoleń znajduje się w kompetencji Unii Europejskiej.

    Innym problemem jest wprowadzony przez stronę ukraińską w maju 2023 r. system elektronicznej kolejki na polsko-ukraińskiej granicy państwowej - eCherha. Co do zasady miał on stanowić narzędzie umożliwiające kierowcom i przewoźnikom drogowym sprawniejsze przekraczanie granicy dzięki możliwości dołączenia do kolejki za pośrednictwem wyżej wymienionej platformy. W praktyce niewydolne funkcjonowanie systemu doprowadziło do zatorów na przejściach granicznych z Ukrainą i stało się bezpośrednią przyczyną rozpoczęcia protestu polskich przewoźników drogowych blokujących dojazd do granicy. Za zarządzanie systemem elektronicznej kolejki odpowiedzialna jest strona ukraińska. Tym samym wprowadzenie rozwiązań postulowanych przez protestujących przewoźników, m.in. wyłączenie systemu e-kolejki pojazdów przekraczających granicę bez ładunku, pozostaje w kompetencji władz ukraińskich.

    Po rozpoczęciu protestu Ministerstwo Infrastruktury niezwłocznie podjęło dialog z jego organizatorami. Minister infrastruktury zaapelował (Dzwonek) do komitetu protestacyjnego o odstąpienie od blokady przejść granicznych, wskazując na szczególny czas i sytuację związaną z rosyjską agresją zbrojną na Ukrainę oraz opisując podjęte w ostatnich latach działania rządu, które wpłynęły na rozwój transportu drogowego. Minister infrastruktury pozostaje w stałym kontakcie zarówno z władzami ukraińskimi, jak i z Komisją Europejską. Wskazuje on, że zgłaszane postulaty protestujących dotyczące przywrócenia zezwoleń na przewozy do Unii Europejską oraz zmiany w sposobie funkcjonowania elektronicznej kolejki znajdują się w kompetencji strony ukraińskiej i strony unijnej.

    W tym kontekście warto wskazać, że w dniu 15 listopada 2023 r. na przejściu granicznym w Dorohusku odbyło się spotkanie trójstronne z udziałem służby granicznej, celnej, Policji, Inspekcji Transportu Drogowego oraz wojewodów. Podczas wielogodzinnych rozmów przedstawicieli Polski, Komisji Europejskiej oraz Ukrainy dyskutowano na temat wypracowania kompromisowych rozwiązań stanowiących odpowiedź na postulaty protestujących przedsiębiorców. Podczas dyskusji strony uznały, że dialog w formacie trójstronnym będzie kontynuowany i powinien prowadzić do wypracowania konkretnych rozwiązań mających na celu złagodzenie sytuacji przy przejściach granicznych z Ukrainą.

    Ponadto w dniu 20 listopada 2023 r. przedstawiciele resortu infrastruktury uczestniczyli w technicznym spotkaniu z przedstawicielami Komisji Europejskiej oraz członkami komitetu protestacyjnego polskich przewoźników drogowych. Podczas spotkania delegacja Komisji Europejskiej zapoznała się z postulatami protestujących przewoźników i zadeklarowała kontynuowanie działań na szczeblu politycznym. Dodatkowo w dniu 24 listopada przedstawiciele Komisji Europejskiej spotkali się z przedstawicielami Polski i Ukrainy. Spotkanie było poświęcone wypracowaniu katalogu rozwiązań mających na celu zniesienie blokady granicy.

    Protesty organizowane przez polskich przewoźników drogowych przed drogowymi przejściami granicznymi w Dorohusku, Hrebennem i Korczowej odbywają się na podstawie ustawy o zgromadzeniach z dnia 24 lipca 2015 r. Oznacza to, że po zawiadomieniu o zamiarze zgromadzenia przez organizatora zgromadzenia to organ gminy jest właściwy do wydania decyzji o zakazie zgromadzenia, ale tylko w przypadku zaistnienia przesłanek wynikających z art. 14 ww. ustawy. Innymi słowy, to organy samorządu terytorialnego są właściwe do decydowania o możliwości protestu. Od dnia 25 listopada 2023 r. zarówno protest przewoźników drogowych, jak i rolników odbywa się także w okolicy przejścia granicznego w Medyce.

    Minister infrastruktury aktywnie uczestniczy w rozmowach na rzecz wypracowania kompromisowego rozwiązania, które pozwoli na zakończenie protestu i powrót do normalnego funkcjonowania towarowego transportu drogowego. Apelując do Unii Europejskiej, minister infrastruktury wskazał, że brak obowiązku posiadania zezwoleń na realizację przewozów dwustronnych i tranzytowych przez przedsiębiorców z Ukrainy powoduje niekontrolowane i rosnące straty finansowe polskich przewoźników drogowych, nierówną konkurencję na rynku unijnych przewozów drogowych i ryzyko likwidacji przedsiębiorstw transportu drogowego z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

    Na podstawie art. 7 umowy między Unią Europejską a Ukrainą z 2022 r. minister złożył wniosek o zwołanie wspólnego komitetu w celu dokonania analizy funkcjonowania tej umowy. Dodatkowo minister infrastruktury skierował notę uwzględniającą w agendzie posiedzenia rady Unii Europejskiej ds. transportu w dniu 4 grudnia 2023 r. sprawę umowy między Unią Europejską a Ukrainą z 2022 r. Minister infrastruktury wskazał, że od chwili podpisania i stosowania umowy nie była ona jeszcze poddawana dyskusji w gronie ministrów Unii Europejskiej do spraw transportu.

    Zasadne jest, aby państwa członkowskie wspólnie przeanalizowały wpływ umowy w sprawie transportu drogowego na sektor transportu drogowego w Unii Europejskiej oraz omówiły działania, jakie mogłyby zostać podjęte na poziomie Unii Europejskiej w celu sprostania temu wyzwaniu. Dyskusja ta powinna dotyczyć także omówienia zmian umowy między Unią Europejską a Ukrainą w sprawie transportu drogowego, które pozwolą na lepszą ochronę interesów unijnej branży transportu drogowego, której sytuacja pogorszyła się przez liberalizację przewozów między Unią Europejską a Ukrainą.

    W stosunku do władz Ukrainy minister infrastruktury wnioskował o zwolnienie z obowiązku rejestracji w systemie e-kolejka, eCherha, polskich pojazdów ciężarowych jadących bez ładunku na co najmniej dwóch przejściach granicznych: Zosin - Uściług i Niżankowice - Malhowice.

    Obowiązek rejestracji w tym systemie powoduje, że polscy przewoźnicy drogowi powracający do Polski bez ładunku zmuszeni są do pozostawania na terytorium Ukrainy kilkanaście dni, co powoduje powstanie poważnych strat finansowych. Polskie służby przygraniczne i polscy przewoźnicy drogowi zauważają również preferencyjne traktowanie w odniesieniu do rejestracji w eCherha przewoźników z Ukrainy, którzy w czasie oczekiwania na przekroczenie granicy przez polskich przewoźników realizują nawet cztery przewozy z przekroczeniem granicy polsko-ukraińskiej w ciągu tygodnia.

    Minister infrastruktury jest zaangażowany w wypracowanie kompromisowego rozwiązania mającego na celu przywrócenie niczym niezakłóconego i stabilnego funkcjonowania przewozów drogowych na polsko-ukraińskim odcinku granicy państwowej.

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Dzisiaj odbyłem spotkanie z przedstawicielami komitetu protestacyjnego z udziałem wojewódzkich inspektorów transportu drogowego. Rozmowy trwały ok. 3 godzin. Przed chwilą przedstawiliśmy nasze ustalenia na specjalnie i szybko zwołanej konferencji prasowej. Udało się - strona protestujących przewoźników, która jeszcze rano zapowiadała blokady kolejnych dwóch przejść granicznych, po naszych rozmowach odstąpiła od tego zamiaru. Czyli nie będzie blokady kolejnych przejść granicznych.

    Ja zadeklarowałem, w porozumieniu z ministrem finansów oraz ministrem spraw wewnętrznych i administracji, że będziemy prowadzili wzmożone kontrole drogowe na odcinkach dróg prowadzących do granicy. W tych kontrolach będą uczestniczyli inspektorzy transportu drogowego, funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej, funkcjonariusze Straży Granicznej oraz Policji. Będą to kompleksowe kontrole, które będą miały za zadanie sprawdzenie nie tylko dokumentacji, czy ta dokumentacja jest właściwa, ale również stanu technicznego pojazdów i wszystkich regulacji transportowych, które obowiązują przewoźników ukraińskich. Komitet protestacyjny zobowiązał się, że jeżeli to przyniesie efekty, rozważy formę złagodzenia protestu. To dzisiaj zostało wypracowane, było to naprawdę bardzo konstruktywne spotkanie, które trwało ok. 3 godzin.

    Również jako główny inspektor transportu drogowego systematycznie spotykam się ze strona społeczną. Co 3 miesiące organizowane są spotkania Społecznej Rady Konsultacyjnej, powołanej przy głównym inspektorze transportu drogowego. Jest to ciało doradcze głównego inspektora. Rozmawiamy i problemach branży, rozmawiamy o tym, jak można te problemy rozwiązywać. Także wielokrotnie zostało docenione przez przewoźników to, że w 2016 r., kiedy zostałem powołany na głównego inspektora transportu drogowego, podjąłem decyzję o zwiększeniu liczby kontroli przewoźników zagranicznych. Wcześniej to było od ok. trzydziestu kilku procent do 50%.

    Tak więc staramy się, żeby inspektorzy z inspekcji transportu drogowego kontrolowali ok. 50% zagranicznych przewoźników, którzy często łamią przepisy, są nieuczciwą konkurencją dla polskich firm transportowych. Inspekcja Transportu Drogowego, Ministerstwo Infrastruktury wspierają polską branżę transportową. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)