Posłanka Urszula Nowogórska - Wystąpienie z dnia 28 listopada 2023 roku.

Stenogram

18. punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu uchwały w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 roku w formie głosowania korespondencyjnego (druk nr 58).

Poseł Urszula Nowogórska:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Stoję przed państwem w imieniu Klubu Parlamentarnego PSL - Trzecia Droga i mam zaszczyt przedstawić stanowisko w zakresie poselskiego projektu uchwały w sprawie powołania Komisji Śledczej do zbadania legalności, prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania przeprowadzenia wyborów Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. w formie głosowania kopertowego.

    W przestrzeni publicznej powstało wiele wątpliwości i niejasności związanych z wyborami kopertowymi, dlatego powołanie komisji śledczej ma głównie na celu wyjaśnienie tych wszystkich pytań. Przede wszystkim komisja śledcza pozwoli na ustalenie, czy przeprowadzenie wyborów kopertowych na urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w czasie trwania pandemii COVID-19 mogło sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób, powodując zagrożenie epidemiczne lub szczerzenie się choroby zakaźnej. Po drugie, określenie, czy ww. działania doprowadziły do niekorzystnego rozporządzenia środkami publicznymi i niekorzystnego gospodarowania mieniem Skarbu Państwa lub innych osób prawnych. I po trzecie, zbadanie legalności oceny prawidłowości oraz celowości działań podjętych w celu przygotowania i przeprowadzenia w 2020 r. wyborów na prezydenta w formie głosowania kopertowego. Jeśli komisja powstanie, co gorąco popieramy, będzie w tej komisji pracowało 11 posłów, którzy rzetelnie będą swoją pracę wypełniać, oczywiście zgodnie z prawem, co tutaj zostało przed chwilą podane w wątpliwość.

    Organizacja wyborów kopertowych kosztowała państwo polskie 76 527 400 zł. Pomimo że wybory te nie zostały przeprowadzone, państwo polskie poniosło nakłady finansowe. W błoto zostały wyrzucone środki publiczne, które teoretycznie mogły być przeznaczone np. na ochronę zdrowia i poprawę procesu leczenia w naszym państwie.

    Kontrolą wyborów kopertowych zajęła się również Najwyższa Izba Kontroli, która przygotowała 80-stronicowy raport. Raport ten oczywiście wykazał złamanie prawa w tym zakresie, w szczególności pokazał, iż w okresie od 16 kwietnia do 9 maja 2020 r. brak było przesłanek i podstawy prawnej do wydania decyzji o przeprowadzeniu wyborów kopertowych. Po drugie, w świetle obowiązujących przepisów Kodeksu wyborczego przeprowadzenie wyborów na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, czynności były zastrzeżone dla kompetencji Państwowej Komisji Wyborczej, urzędników wyborczych oraz członków komisji wyborczych. Premier rządu polskiego zlecił zaś przeprowadzenie wyborów Poczcie Polskiej i Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych. Po trzecie, NIK wykazał, że w opiniach Departamentu Prawnego KPRM-u oraz Prokuratorii Generalnej wyrażono wyraźne wątpliwości co do podstawy prawnej wydania decyzji o zarządzeniu wyborów kopertowych. Po czwarte, KPRM nie posiadał analizy kosztów realizacji przez Pocztę Polską i Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych wyborów. Po piąte, raport NIK jasno wskazuje, że kluczowe decyzje w sprawie wyborów kopertowych wydał szef rządu oraz szef KPRM pomimo posiadanych krytycznych opinii wskazujących na złamanie konstytucji i odpowiedzialność konstytucyjną. O tym mówi art. 198 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

    Jeżeli chodzi o chronologię działań, to 16 kwietnia wydano pisemne polecenie Poczcie Polskiej w sprawie zorganizowania wyborów. 7 maja, gdy już było wiadomo, że wybory kopertowe się nie odbędą, premier wydał szefowi KPRM-u panu ministrowi Dworczykowi pisemne polecenie uzyskania opinii czy też ekspertyz w sprawie roli szefa rządu w procesie wyborczym w stanie epidemii. Wydaje się, że chodziło o zdobycie prawnych podkładek uzasadniających decyzję z 16 kwietnia 2020 r. na wypadek szukania winnych nieudanych wyborów. 8 maja zawarto pięć umów z zewnętrznymi podmiotami na opracowanie tych ekspertyz. Łącznie tych ekspertyz, tych opinii powstało jedenaście na łączną kwotę 149 tys. zł.

    NIK wykazał również, że szef MSWiA Mariusz Kamiński i szef Ministerstwa Aktywów Państwowych Jacek Sasin nie podpisali umów z Pocztą Polską i Państwową Wytwórnią Papierów Wartościowych wskazanych przez premiera do organizacji wyborów, co zaskutkowało tym, że spółki same musiały pokryć koszty decyzji premiera. W trakcie kontroli NIK dyrektor generalny Ministerstwa Aktywów Państwowych powiedział: przyczyną niepodpisania umów były m.in. wątpliwości prawne co do możliwości zawarcia umowy w sytuacji, gdy nie istniały przepisy prawne, które pozwalały m.in. ministrowi aktywów państwowych na finansowanie zadań wskazanych w decyzji. Przypomnę tylko, że na 31 grudnia 2020 r. faktury przedstawione przez obie spółki opiewały na kwotę 76 527 400 zł, natomiast Krajowe Biuro Wyborcze zapłaciło obu spółkom ok. 56 450 406 zł. NIK to stwierdził, potwierdzając to również w swoim raporcie.

    NIK wykazał również, że pozyskanie danych osobowych wyborców i przetwarzanie tych danych przez Pocztę Polską było nielegalne. Rzecznik praw obywatelskich 29 kwietnia zaskarżył decyzję pana premiera Mateusza Morawieckiego w sprawie wyborów kopertowych, uznał, że Kodeks wyborczy jasno określa, że za przeprowadzenie wyborów odpowiedzialne jest PKW. Samo przeprowadzenie wyborów wiąże się z przetwarzaniem danych osobowych wyborców. Te działania muszą być oparte na wyraźnej podstawie prawnej, o tym mówi art. 51 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Dlatego za rażąco niezgodne należy uznać zlecenie podjęcia i realizacji działań obejmujących w ramach organizacji wyborów przetwarzanie danych osobowych wyborców w drodze decyzji prezesa Rady Ministrów zawierającej polecenie skierowania ich do spółek akcyjnych. Na ten temat wypowiedziały się również Związek Miast Polskich i Związek Gmin Wiejskich, stwierdziły, że nie ma podstawy prawnej do przekazania danych wyborców. Chociaż, żeby było tak troszkę bardziej pikantnie, Wysoka Izbo, okazuje się, że była podstawa prawna, ale w ustawie, nad którą procedował Senat. Czyli tak naprawdę można było uznać, że nie ma podstawy prawnej, dlatego że ustawa nie została wprowadzona w życie. Oczywiście chodzi tutaj o ustawę z dnia 6 kwietnia 2020 r. o szczególnych zasadach przeprowadzania wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Ponadto należy wspomnieć, że brak było również oceny ryzyka naruszenia praw i wolności osób i nie było oczywiście co do tego konsultacji z tzw. urzędem IODO. Należy zatem domniemywać, że powstała odpowiedzialność z tytułu nielegalnego przekazania danych osobowych. Osoby, których dane zostały przekazane, będą mogły dochodzić odpowiedzialności np. od wójta, burmistrza, prezydenta, ponieważ można uznać, że powstał zarzut przekroczenia uprawnień.

    Działania związane z zarządzeniem przeprowadzenia wyborów kopertowych miały również swój finał w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym w Warszawie, który uznał, iż wydana przez premiera decyzja o przygotowaniu wyborów przez Pocztę Polską rażąco naruszała prawo. 15 września 2020 r. sąd uznał nieważność decyzji i stwierdził naruszenie konstytucji, Kodeksu wyborczego i ustawy o Radzie Ministrów.

    Szanowni Państwo! Tak na koniec: Poczta Polska została z 26 mln pakietów wyborczych do głosowania kopertowego. Teraz powstaje pytanie, jak te pakiety były przechowywane, kto nadzorował to przechowywanie, przez jaką instytucję, jak zostały zniszczone i według jakich zasad, czy odbywało się to zgodnie z prawem.

    Mój klub, klub Polskiego Stronnictwa Ludowego - Trzeciej Drogi, oczywiście popiera powstanie tej komisji śledczej. Bardzo dziękuję. (Oklaski)