Poseł Paweł Suski

Stenogram

5. punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie zakresu obowiązywania Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie, podpisanego w Paryżu dnia 19 listopada 1990 r. (druki nr 204 i 230).

Poseł Paweł Suski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Chciałbym doprecyzować. Myślę, że pan poseł Fogiel niefortunnie nazwał ustawę, nad którą procedujemy, ustawą o zmianie zakresu stosowania traktatu. Literalnie mówimy o ustawie o zawieszeniu stosowania traktatu. Tutaj istotą jest również to, że skutki tego aktu będą równoznaczne z wypowiedzeniem tego traktatu.

    Traktat o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie to umowa międzynarodowa, która została podpisana przez państwa NATO i Układu Warszawskiego w Paryżu w listopadzie 1990 r. Traktat w sumie był optymistyczny, ponieważ kończył burzliwy okres zimnej wojny. Polska oficjalnie stała się bezpośrednim beneficjentem, bezpośrednią stroną traktatu w listopadzie 1991 r., a sam traktat zaczął obowiązywać, wszedł w życie 9 listopada 1992 r.

    Postanowienia traktatu zawierają szereg zasad podnoszących poziom bezpieczeństwa w Europie. Dotyczą relacji państw sygnatariuszy na wypadek jakiegokolwiek konfliktu i określają zobowiązania do powstrzymywania się we wzajemnych stosunkach od groźby użycia siły przeciwko integralności terytorialnej lub niepodległości politycznej jakiegokolwiek państwa lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Traktat odzwierciedla świadome potrzeby zapobiegania wszelkim konfliktom zbrojnym w Europie. Zawiera również szczegółowy zakres redukcji konwencjonalnego uzbrojenia, określając maksymalną liczebność poszczególnych rodzajów środków bojowych. Pojawia się też w pewien sposób wytłumaczenie narracji, która pojawiała się w ostatnich latach, dotyczącej rozbrajania państw NATO, państw Unii Europejskiej. Chodzi o negatywny przekaz, że te państwa nie próbowały przeciwstawiać się agresji -nawet tej werbalnej - państwa agresora, jakim jest w tej chwili Rosja. Przez ostatnie lata te państwa faktycznie zwyczajnie realizowały postanowienia traktatu, które rzeczywiście literalnie wpływały na poziom uzbrojenia konwencjonalnych sił zbrojnych w Europie.

    Jak już tu zostało powiedziane, w lipcu 2007 r. Rosja, wykorzystując trochę pretekst, a mianowicie plany budowy rozmieszczenia tarczy antyrakietowej m.in. w Polsce, zawiesiła swoje członkostwo w tejże umowie, w traktacie. W 2015 r. zaprzestała jakiegokolwiek udziału w obradach grupy doradczej. W konsekwencji w listopadzie ubiegłego roku państwa NATO rzeczywiście wydały oświadczenie o zawieszeniu traktatu. Stanowisko zostało sformułowane przede wszystkim w odpowiedzi na agresję Rosji, której działania są sprzeczne z prawem międzynarodowym, w szczególności z traktatem.

    Rosja od 2007 r. nie wykonywała swoich obowiązków wynikających z traktatu. Chodzi m.in. o obowiązki poddawania się inspekcji, informowania, przekazywania danych wrażliwych o uzbrojeniu konwencjonalnym, czyli o to, co państwa sygnatariusze traktatu nieustannie musiały czynić.

    W 2022 r. przy udziale Białorusi Rosja dokonała aktu rażącego naruszenia zakazu użycia siły wobec innego państwa strony traktatu - Ukrainy. 7 listopada 2023 r. Rosja formalnie przestała być stroną tej umowy. W warunkach stanowiących zasadniczą zmianę okoliczności w stosunku do warunków, które istniały w czasie zawierania tej umowy międzynarodowej, Rzeczpospolita Polska nie może pozostawać zobowiązana do wypełniania traktatu. W związku z powyższymi faktami konieczne jest zawieszenie stosowania tego dokumentu, co odzwierciedla popierany przez Klub Parlamentarny Koalicji Obywatelskiej projekt omawianej ustawy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska)