Poseł Mirosław Suchoń

Stenogram

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Bartosz Romowicz:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Panie Ministrze! Szanowni Państwo! W projekcie budżetu państwa na 2024 r. zostały zaplanowane wydatki na instytuty powołane przez rząd Prawa i Sprawiedliwości w 2021 r. We władzach lub innych organach kolegialnych tych instytutów zasiadają, można powiedzieć, w znacznej części nominaci partyjni Prawa i Sprawiedliwości lub naukowcy, którzy w ramach swojej działalności jasno opowiadali się za obozem Zjednoczonej Prawicy i popierali tezy wspierające ten obóz. Instytuty te w każdym roku, w tym w roku 2024, kosztują nas jako państwo kilkadziesiąt milionów złotych. Niektóre z nich mimo funkcjonowania od 2021 r. na 2024 r. mają zaplanowany wzrost zatrudnienia oraz wyższe wydatki na działalność bieżącą. W szczególności chodzi tu o wzrosty zaplanowane przez Instytut Pokolenia - o 13,6%, Instytut Strat Wojennych - o 8,2% oraz Instytut De Republica - o 5,7%. Z całym przekonaniem stwierdzam, że konieczne jest szybkie rozpoczęcie procesu ich likwidacji, dzięki czemu - mówię tylko o tych powołanych w 2021 r. instytutach, które wymieniłem - zaoszczędzimy blisko 45 mln zł z budżetu państwa.

    Pokazaliśmy jako nowa koalicja rządowa, jak ważne jest społeczeństwo obywatelskie i jego rozwój, tworząc w nowym gabinecie pana premiera Donalda Tuska urząd ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego w osobie pani minister Agnieszki Buczyńskiej. Lepszym wykorzystaniem środków publicznych uzyskanych wskutek likwidacji tych instytutów byłoby przeznaczenie ich na dodatkowe nabory dla organizacji pozarządowych z całej Polski - od Ustrzyk Dolnych do Gdańska - na tysiące małych projektów, które będą zmieniać lokalną przestrzeń.

    Moje pytanie brzmi: Jakie są plany rządu w zakresie powołanych przez rząd Prawa i Sprawiedliwości instytutów, czyli (Dzwonek) Instytutu Pokolenia, Instytutu Strat Wojennych i Instytutu De Republica. Dziękuję. (Oklaski)

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Grzegorz Karpiński:

    Bardzo dziękuję.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Dla porządku poinformuję Wysoką Izbę, że Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nadzoruje aż osiem instytutów: Instytut Zachodni im. Zygmunta Wojciechowskiego, Ośrodek Studiów Wschodnich, Instytut Europy Środkowej, Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej, Polski Instytut Ekonomiczny oraz trzy instytuty, które szczególnie interesują pana posła, czyli Instytut Pokolenia, Instytut De Republica i Instytut Strat Wojennych.

    To co jest istotne, to to, że przystąpiliśmy do analizy działalności wszystkich instytutów, nie tylko tych trzech, których nazwy wybrzmiały w pytaniu. Chcielibyśmy pod koniec stycznia zakończyć prace analityczne, odpowiedzieć na pytania i dokonać oceny funkcjonowania instytutów, oceny potencjału analitycznego i oceny efektywności działalności, którą rozumiemy jako kryterium odniesienia nakładów finansowych do efektów działalności każdego z instytutów. Po co to robimy? Robimy to po to, żeby móc podjąć decyzję co do dalszego funkcjonowania każdego z instytutów i wydać rekomendacje dotyczące ewentualnego usprawnienia ich funkcjonowania, wzmocnienia nadzoru, ale również zmiany sposobu sprawowania funkcji przez nie, czyli dostosowania ich efektów pracy do odbiorców, na rzecz których mają pracować.

    Rekomendacje, które będą przygotowywane, będą oparte na analizach, które prowadzimy w tej chwili w oparciu o dokumenty, które już są zgromadzone w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Mam na myśli kontrole przeprowadzane w ubiegłych latach przez kontrolerów KPRM-u, ale również przez Najwyższą Izbę Kontroli.

    Dla przykładu powiem tylko, że zakończyliśmy już analizy dokumentów zgromadzonych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, zapoznaliśmy się z kontrolami Najwyższej Izby Kontroli np. w Instytucie Strat Wojennych za rok 2023. Ocena po kontroli NIK-u była negatywna. Izba zwróciła uwagę na to, że przez 18 miesięcy nie opracowano dokumentów programowych, kierunków działalności badawczej, popularyzatorskiej i edukacyjnej ani planu wydawniczego. Wydatków w instytucie dokonywano z pominięciem przepisów o zamówieniach publicznych, w tym wydatków na produkcję filmów o wartości 250 tys. zł. Nie spełniano podstawowych wymogów prowadzenia ksiąg rachunkowych, co doprowadziło Najwyższą Izbę Kontroli do odstąpienia od wydania opinii o sporządzonych przez jednostkę sprawozdań budżetowych. Izba dostrzegła wiele błędów w gospodarce finansowej instytutu, takich jak wypłacanie wynagrodzeń w zawyżonych lub zaniżonych kwotach, przypadki wypłat bez dowodów księgowych, dwukrotne płatności za te same usługi, dokonywanie płatności po terminie.

    W Instytucie Pokolenia Najwyższa Izba Kontroli również dokonała kontroli budżetowej. Ocena również była negatywna. Szczególną uwagę Najwyższa Izba Kontroli zwróciła na to, że do wynagrodzeń pracowników były dodawane różne dodatki, w efekcie czego tak naprawdę stanowiło to podniesienie wynagrodzeń ponad wynagrodzenia obowiązujące w instytucie. Naruszano wysokość wynagrodzeń ponad te, które obowiązywały w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej. Udzielano również zamówień publicznych z naruszeniem przepisów prawa. Niecelowo i niegospodarnie wydatkowano środki publiczne na najem samochodów.

    To są pierwsze ustalenia, które poczyniliśmy w oparciu o dokumenty zgromadzone w poprzednim roku. Myślę, że - tak jak mówiłem wcześniej - do końca stycznia będziemy mieli już opracowane analizy dotyczące wszystkich ośmiu instytutów i będziemy podejmować decyzje co do dalszych ich losów.

    Informacyjnie powiem w związku z tymi ustaleniami, które już zostały poczynione na skutek dokumentów, które były przez organy kontroli wskazane w poprzednim roku, że prezes Rady Ministrów podjął decyzję o odwołaniu osób, które zarządzają niektórymi instytutami oraz odwołaniu rad tych instytutów. Bardzo dziękuję, panie marszałku.

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Poseł Bartosz Romowicz:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie Ministrze! W pierwszej części mojego pierwszego pytania poruszyłem sprawę trzech instytutów: Instytutu Pokolenia, Instytutu Strat Wojennych i Instytutu De Republica jako tych, które były powołane w roku 2021 i których bezwzględnie całkowita działalność wiąże się z działalnością stricte polityczną, ale w toku prac nad instytutami - o to pytałem też na posiedzeniu Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych i otrzymałem odpowiedź na piśmie - okazało się, że w pozostałych instytutach są prowadzone projekty o zabarwieniu, delikatnie rzecz ujmując, politycznym.

    Jednym z takich projektów jest chociażby projekt ˝Europa Karpat˝. Po wpisaniu w jakąkolwiek wyszukiwarkę tych dwóch słów wyskakuje informacja o szeregu konferencji organizowanych przez poprzedni rząd, zwłaszcza przez ówczesnego marszałka Sejmu, które były, jakkolwiek patrzeć, zabarwione i nacechowane politycznie przez określoną grupę polityczną.

    W związku z tym moje pytanie brzmi: Czy w tych instytutach, co do których nie ma większych zastrzeżeń, jeśli chodzi o ich celowość, bo wszyscy wiemy, że Instytut Zachodni czy Polski Instytut Ekonomiczny to są instytuty z ogromną tradycją... (Dzwonek)

    Już kończę, panie marszałku.

    Czy tam pan minister i służby pana ministra zwrócą szczególną uwagę na projekty, które się rozpoczynają? Bo jak wynika z informacji udzielonej przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, projekt ˝Europa Karpat˝ jest projektem, który dopiero rusza, jest projektem wieloletnim i te decyzje są do podjęcia tu i teraz, żeby tego projektu nie uruchamiać. Dziękuję bardzo.

8. punkt porządku dziennego:

Pytania w sprawach bieżących.

Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Grzegorz Karpiński:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Pośle! Projekt, o którym pan mówi, realizowany jest przez inny instytut niż te, o których rozmawialiśmy, niż te trzy. Tym razem to Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej.

    Tak, sprawa tej konferencji jest nam znana. W tym instytucie również była przeprowadzana kontrola działalności w poprzednich latach przez kontrolerów Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, której ocena również była negatywna w zakresie działalności instytutu. W związku z tym wszystkie wydatki, które były ponoszone czy do których ponoszenia zobowiązane są instytuty w kolejnych latach, są przedmiotem naszej szczególnej troski i uwagi. Bardzo dziękuję, że pan poseł zwrócił uwagę również na tę konferencję. Instytut im. Felczaka też będzie objęty audytem, o którym mówiłem. Co do jego dalszych losów, to on jest powołany ustawą, więc Wysoka Izba będzie ewentualnie mogła podejmować też w tym zakresie decyzje. Bardzo dziękuję. Dziękuję, panie marszałku.