Poseł Michał Szczerba

Stenogram

12. punkt porządku dziennego:

Informacja Rady Ministrów o sytuacji osób starszych w Polsce za 2022 r. wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Senioralnej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druki nr 83 i 151).

Poseł Michał Szczerba:

    Szanowna Pani Marszałek! Szanowna Pani Minister! Szanowni Państwo! Taki był pomysł, że informacja o sytuacji osób starszych przygotowywana co roku przez Radę Ministrów i przedstawiana i Sejmowi, i Senatowi będzie najważniejszą publiczną debatą na temat sytuacji osób starszych, to będzie również diagnoza sytuacji, w jakiej się znajdujemy. Ta informacja jest przygotowywana w oparciu o ustawę o osobach starszych, która została uchwalona przez Sejm 11 września 2015 r. jako inicjatywa Komisji Polityki Senioralnej. Ona zakładała od samego początku coś, z czym mamy do czynienia, mam nadzieję, już teraz - koordynację polityki senioralnej w ramach rządu. Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że powołanie nowego stanowiska, jakim jest minister do spraw polityki senioralnej, jest ważnym początkiem, żeby o polityce senioralnej mówić poważnie, żeby koordynować pewne działania, uznając, że polityka senioralna nie jest przywiązana do jednego resortu, tylko jest pewną dyscypliną interdyscyplinarną, dotyczy z jednej strony zdrowia, z drugiej strony polityki społecznej, dotyczy również aktywności fizycznej, aktywności kulturalnej, dotyczy edukacji.

    Pani Minister! Trzymamy kciuki. Klub Koalicji Obywatelskiej trzyma kciuki za pani misję, wspierając w różnych formatach, także w ramach pracy Komisji Polityki Senioralnej. Chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć, że tak naprawdę dyskutujemy dzisiaj o roku 2022. To był bardzo trudny rok dla polskich seniorów, on upłynął pod znakiem drożyzny. Nie chcemy już o tym pamiętać, ale to była galopująca inflacja, to był wzrost cen i gazu, i prądu, to był naprawdę trudny czas. To był również trudny czas po pandemii, bo pamiętamy o tym, że pandemia spowodowała pewnego rodzaju lukę, jeśli chodzi o usługi medyczne. Później musieliśmy chociażby kwestie onkologiczne... Patrzę na panią posłankę Alicję Chybicką, która jest nową wiceprzewodniczącą Komisji Polityki Senioralnej. Musieliśmy te konsekwencje później zbierać.

    Ale również to był trudny czas, jeśli chodzi o dochody seniorów. Trzeba też wprost powiedzieć o tym, że drożyzna, inflacja wpłynęła również na sytuację osób starszych. Często w takich sytuacjach nie warto po prostu wygłaszać określonych poglądów, ale warto się posłużyć danymi. Ja zawsze takimi danymi staram się posługiwać. Dane, które pokazuje Krajowy Rejestr Długów na koniec 2023 r., pokazują, że osoby starsze, czyli zgodnie z ustawą osoby powyżej 60. roku życia, były łącznie zadłużone na kwotę 6 mld zł. Szanowni państwo, to jest wyzwanie, bo wtedy, kiedy pojawia się choroba, wtedy, kiedy pojawia się niepełnosprawność, wtedy, kiedy pojawia się niesamodzielność, wtedy, kiedy osoba bliska umiera - o tym też trzeba rozmawiać, o zasiłku pogrzebowym i jego wysokości - pojawiają się problemy, problemy finansowe. Trzeba skorzystać z prywatnej wizyty u lekarza, trzeba skorzystać z prywatnej, płatnej rehabilitacji czy też turnusu. Przecież czasami, chociażby po udarach, nie ma czasu. Każda minuta, każdy dzień, każdy tydzień czy miesiąc są na wagę złota. Polscy seniorzy zadłużali się więc na potęgę. Oczywiście jest na to konkretna odpowiedź. Trzynastka, czternastka to dobre rozwiązania, które przez rząd Donalda Tuska zostają utrzymane. Ale wydaje się... Żeby uniknąć takich dramatycznych sytuacji, o których w tej chwili państwu mówię, co ważne, zaproponowaliśmy, i cieszę się, że to zostało przyjęte, wprowadzenie drugiej waloryzacji emerytur i rent, gdy inflacja będzie przekraczała 5%. To jest, mam nadzieję, mechanizm wprowadzony nie tylko na ten rok, ale też na każdy kolejny rok, kiedy taka sytuacja gospodarcza mogłaby wystąpić.

    Szanowni Państwo! Rozmawiając o polityce senioralnej, możemy rozmawiać o kilku ważnych sprawach. Uważam, że przed każdą nową kadencją i rządzący, i opozycja powinni sobie wyznaczyć jakieś priorytety. Mam nadzieję, że te priorytety, które państwo sobie ustalacie i które ustala rząd, będą spójne, będą współgrały i że będziemy mogli ponadpartyjnie, wspólnie nad nimi pracować. Tak naprawdę to jest kwestia optymalnego dostępu do usług zdrowotnych, rehabilitacyjnych, opiekuńczo-leczniczych dostosowanych do potrzeb osób starszych. W tym zakresie, pani minister, uważam, że nie powinniśmy się bać - bo o tym często dyskutujemy na konferencjach, na seminariach. Niech ta teleopieka, telemedycyna staną się faktem. Bardzo ważne jest też wsparcie osób niesamodzielnych i ich opiekunów w codziennym funkcjonowaniu z wykorzystaniem nowych technologii.

    Jedna z osób, które występowały przede mną, mówiła o usuwaniu barier funkcjonalnych, jeśli chodzi o pełny udział osób starszych w życiu społecznym, publicznym. To bardzo ważne. Często mówimy też o różnych deficytach, brakach, jeśli chodzi o transport publiczny. Myślę tu nie tylko o mieszkańcach dużych miast, takich jak Warszawa. Są też małe ośrodki, gdzie rzeczywiście... Czasami tam będąc i rozmawiając z seniorami... Ktoś chciałby gdzieś pojechać czy skorzystać z różnych usług kulturalnych, teatru. Czasami chodzi o uniwersytet trzeciego wieku, czasami chodzi o klub seniora, czasami ten transport jest pewnym problemem. O tym też trzeba bardzo wyraźnie mówić. To są właśnie takie rzeczy, które pokazują tę interdyscyplinarność polityki senioralnej.

    Chciałbym powiedzieć przede wszystkim - i myślę, że to będzie też priorytet pani minister Okła-Drewnowicz - o kwestii wspierania osób, które wymagają długoterminowej, długofalowej opieki. Chodzi o osoby z niesamodzielnością. W tej grupie są też seniorzy, osoby w wieku podeszłym, ale często dochodzą do tego choroby otępienne, choroby neurodegeneracyjne, choroba Alzheimera. Jest to wyzwanie współczesnego świata i albo będziemy umieli się do tego dostosować, będziemy umieli jakoś się do tego odnieść w ramach polityk publicznych, albo to będzie problem obciążający polskie rodziny, opiekunów i różne pokolenia. Bo osoba z otępieniem, osoba z alzheimerem... To jest problem nie tylko dla samej pacjentki, samego pacjenta, osoby z problemem zdrowotnym. To jest również wyzwanie i zobowiązanie dla ich opiekunów, nie tylko dla dzieci, często dla wnuków, którzy muszą sprostać, również finansowo, tego typu opiece, chcąc prowadzić aktywne życie zawodowe. To jest moim zdaniem absolutny priorytet.

    Po pierwsze, zawsze i wszędzie będę apelował o to, żeby Polska - do czego została zobowiązana przez Światową Organizację Zdrowia - przyjęła krajowy program alzheimerowski. Program będzie polegał na tym, że osoba ze zdiagnozowanym, oby jak najwcześniej, otępieniem będzie mogła uzyskiwać pomoc, również w wymiarze wsparcia opiekunów. Oni też potrzebują szkoleń, oni też potrzebują pomocy, często oni też potrzebują organizacji alzheimerowskich, które ich wspierają w tych usługach opiekuńczych, bo każdą chorobę trzeba zrozumieć, jeżeli mamy do niej podejść w sposób absolutnie dojrzały.

    Wiemy o tym, że w kwietniu odbędzie się w Polsce bardzo duża, międzynarodowa konferencja Alzheimer Europe, na której również, mam nadzieję, pani minister, coś zaprezentujemy. To jest wyzwanie dotyczące nie tylko polityki senioralnej, ale również polityki zdrowotnej. Przez wiele lat wmawiano nam... Pytano, po co oddzielny program alzheimerowski, skoro mamy ˝Narodowy program zdrowia˝. No nie, tam ten element jest lekko dotknięty, a w tym momencie chodzi o pół miliona Polek i Polaków, którzy mają ten problem zdrowotny.

    Są również takie rzeczy, którymi warto się chwalić. Szanowni państwo, Polska naprawdę jest pionierem, obok Irlandii, np. w kwestii budowania i wspierania aktywności społecznej, obywatelskiej seniorów. Uważam, że wielkim dobrem, które funkcjonowało przez ostatnie lata, jest Obywatelski Parlament Seniorów. Rok 2015 to wielkie święto polskich seniorów. To zbudowanie takiej reprezentacji różnych środowisk senioralnych, często rozproszonych. To z jednej strony polski związek emerytów, z drugiej strony - uniwersytety, do tego rady seniorów i inne organizacje senioralne, często działające w społeczności lokalnej. Udało się połączyć to środowisko. Chciałbym, pani marszałek, żeby Obywatelski Parlament Seniorów w tym roku wrócił do sali obrad. W ubiegłym roku to nie było możliwe, pewnie również ze względu na kalendarz wyborczy, ale mam nadzieję, że do tego wrócimy. (Dzwonek)

    Kolejna, ostatnia sprawa to wielki jubileusz, o którym chcę mówić wprost, bo przed nami polska prezydencja w Radzie Europejskiej. Mam takie marzenie, i będę w tym wspierał panią minister i rząd, żeby temat senioralny, temat edukacji osób starszych stał się również jednym z tematów polskiej prezydencji, bo mamy czym się pochwalić. Kilkaset uniwersytetów trzeciego wieku to jest po prostu marka sama w sobie, którą warto również upowszechniać na poziomie europejskim. Będziemy mieć w przyszłym roku 50-lecie tego ruchu, więc mam nadzieję, że również być może wtedy w formule uchwały sejmowej, którą z panią marszałek Wielichowską moglibyśmy zainicjować, moglibyśmy w odpowiedni sposób również podziękować tym wszystkim ludziom, którzy przez ostatnie pół wieku kształtowali taką, powiedziałbym, aktywność edukacyjną, która powinna być dla nas wszystkich aktywnością edukacyjną przez całe życie. Wszystkiego dobrego. (Oklaski)