Posłanka Iwona Hartwich

zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społeczne i zagrożonych niedostosowaniem społecznym przedszkola i szkoły mają obowiązek zapewnić dziecku objętemu kształceniem specjalnym^[1]:

1. realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego;
2. odpowiednie, ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci/uczniów, warunki do nauki, sprzęt specjalistyczny i środki dydaktyczne;
3. zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe^[2], tj. w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach^[3];
4. inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne dzieci/uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne, resocjalizacyjne i socjoterapeutyczne;
5. integrację dzieci/uczniów ze środowiskiem rówieśniczym, w tym z dziećmi/uczniami pełnosprawnymi;
6. przygotowanie dzieci/uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.

Na ich realizację organ prowadzący przedszkole/szkołę otrzymuje w części oświatowej subwencji ogólnej zwiększone środki finansowe.

Prowadzenie zajęć w przedszkolach, szkołach i placówkach wiąże się z koniecznością osobistego świadczenia przez nauczyciela umówionego rodzaju pracy, w określonym miejscu i w określonych godzinach, w sposób ciągły, jak również niezbędne jest, aby wykonywane zadania były poddane bieżącemu nadzorowi.

W przypadku przedszkoli, szkół i placówek prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego i organa administracji rządowej przepisy art. 10 i art. 11 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela^[4] przewidują wymóg zatrudnienia nauczyciela na podstawie umowy o pracę lub mianowania.

Natomiast w przypadku przedszkoli, szkół i placówek prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego angażowanie nauczycieli do prowadzenia zajęć regulują przepisy art. 10a ww. ustawy.

Zgodnie z art. 10a ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela co do zasady w przedszkolach, innych formach wychowania przedszkolnego, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne lub osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego nauczycieli zatrudnia się na podstawie umowy o pracę, zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy^[5].

Wyjątek od tej zasady określają przepisy art. 10a ust. 2 i 3 ustawy – Karta Nauczyciela, zgodnie z którymi w przypadku nauczycieli prowadzących zajęcia bezpośrednio z uczniami lub wychowankami w wymiarze nie wyższym niż 4 godziny tygodniowo powierzenie prowadzenia tych zajęć może nastąpić również na innej podstawie niż umowa o pracę, jeżeli w treści łączącego strony stosunku prawnego nie przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy.

Nauczyciel prowadzący zajęcia na innej podstawie niż umowa o pracę musi spełniać warunki, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 3 i 4 ww. ustawy – Karta Nauczyciela, tj. nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne oraz nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

Przepis art. 10 ust. 8a ww. ustawy stosuje się odpowiednio.

Dyrektor przedszkola/szkoły, zgodnie z art. 7 ustawy – Karta Nauczyciela oraz art. 68 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe, jest odpowiedzialny za prawidłową i zgodną z potrzebami i możliwościami psychofizycznymi uczniów z różnymi rodzajami niepełnosprawności organizację pracy przedszkola/szkoły, z uwzględnieniem możliwości realizacji m.in. zajęć rewalidacyjnych, zajęć dodatkowych przez każdego nauczyciela/specjalistę prowadzącego zajęcia z dziećmi. Podejmuje także decyzje m.in. dotyczące zatrudnienia nauczycieli i specjalistów, posiadających odpowiednie kwalifikacje, adekwatnie do rozpoznanych potrzeb dzieci w tym zakresie.

W przypadku wydania zezwolenia na tzw. edukację domową obowiązki szkoły wobec takiego ucznia i jego rodzica zostały wskazane w art. 37 ust. 7 ww. ustawy – Prawo oświatowe, tj.: uczeń spełniający obowiązek szkolny lub obowiązek nauki poza szkołą, a także rodzic takiego ucznia, może korzystać ze wsparcia szkoły, której dyrektor wydał zezwolenie, obejmującego m.in. prawo uczestniczenia w szkole w zajęciach, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2, 3 i 5-7 ww. ustawy:

1. dodatkowych zajęciach edukacyjnych, do których zalicza się zajęcia z języka obcego nowożytnego innego niż język obcy nowożytny nauczany w ramach obowiązkowych zajęć edukacyjnych oraz zajęcia, dla których nie została ustalona podstawa programowa, lecz program nauczania tych zajęć został włączony do szkolnego zestawu programów nauczania;
2. zajęciach rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych;
3. zajęciach prowadzonych w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
4. zajęciach z zakresu doradztwa zawodowego.

W przepisach^[6] jednoznacznie wskazano, że dotacja przekazana na uczniów i wychowanków, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz na uczniów oddziałów integracyjnych w szkołach może być wykorzystana wyłącznie na pokrycie wydatków związanych z realizacją zadań związanych z organizacją kształcenia specjalnego, o którym mowa w art. 127 ust. 1 ww. ustawy – Prawo oświatowe, oraz na organizację zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, o których mowa w art. 36 ust. 17 ww. ustawy, zatem wydatki ponoszone przez szkołę muszą być w sposób jednoznaczny przypisane do zadań szkoły wobec ucznia, o których mowa powyżej.

Przydzielenie realizacji zajęć wynikających z ww. przepisów ustawy – Prawo oświatowe innemu podmiotowi jest obarczone dużym ryzykiem w związku z brakiem podstaw prawnych do nadzoru osoby i sposobu realizacji zajęć przez dyrektora szkoły jako organu sprawującego nadzór pedagogiczny.

Przewidziane dla nauczycieli w ustawie – Karta Nauczyciela >wymogi dotyczące niekaralności za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, czy też nieprowadzenia wobec nauczyciela postępowania karnego w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, nie znajdują zastosowania w przypadku zakupu usługi edukacyjnej od zewnętrznej firmy.

Z wyrazami szacunku

Barbara Nowacka
Minister Edukacji

^[1] § 5 pkt 1-6 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. 2020 poz. 1309).

^[2] Dz. U. 2023 poz. 900 z późn. zm.

^[3] Dz. U. 2023 poz. 1798.

^[4] Dz. U. 2023 poz.984 z późn. zm.

^[5] Dz. U. 2023 poz.1465.

^[6] Art. 35 ust. 4 i 5 ustawy z dnia z 27 października 2017 r o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. 2023 poz. 1400).