Poseł Czesław Siekierski

Stenogram

11. punkt porządku dziennego:

Informacja Prezesa Rady Ministrów w sprawie działań rządu w związku z protestem rolników w Polsce.

Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Czesław Siekierski:

    Szanowny Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Szanowni Państwo! Rolnicze protesty miały już miejsce jesienią 2023 r. i były pochodną błędów podejmowanych przez poprzednio rządzących. Rolnicy protestowali wtedy w związku z nadmiernym importem surowców rolnych z Ukrainy, spadkiem opłacalności produkcji, a także rosnącymi kosztami, w szczególności w związku ze wzrostem cen energii, nawozów oraz środków ochrony roślin.

    Jednym z pierwszych działań, które podjęło nowe kierownictwo resortu rolnictwa, było doprowadzenie do porozumienia z protestującymi rolnikami na granicy w Medyce. Przed Wigilią została zawieszona blokada na granicy.

    Obecnie protestujący rolnicy słusznie wyrażają sprzeciw wobec sytuacji, w której znalazło się rolnictwo w Polsce. Główne powody protestu rolników to nieracjonalne i zbyt wygórowane wymogi zielonego ładu, nadmierny napływ towarów rolno-spożywczych z Ukrainy i spadek opłacalności produkcji rolnej. Wcześniej rządzący nie dostrzegli pogarszających się warunków ekonomicznych prowadzenia działalności rolniczej. Za zapowiedziami i obietnicami nie szły konkretne rozwiązania bądź pojawiały się one z dużym opóźnieniem. Stąd polscy rolnicy znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej.

    Założenia zielonego ładu wzbudzają protesty rolników w Polsce i Europie, gdyż oznaczają wprowadzenie ograniczeń produkcji rolnej. Komisja Europejska posunęła się za daleko, jeśli chodzi o wymogi związane z zielonym ładem. Kiedy występują zagrożenia na rynku spowodowane nadmiernym importem z Ukrainy, wysoką inflacją i wzrostem kosztów produkcji, nie można obciążać rolników dodatkowymi zadaniami, które mają przeciwdziałać zmianom klimatycznym. Dlatego konieczne jest odejście od rygorystycznych i kosztownych zasad zielonego ładu, które ograniczają produkcję rolniczą.

    Po naszych interwencjach w obszarze zielonego ładu Komisja Europejska wycofała się z ograniczenia o 50% stosowania środków ochrony roślin. Ponadto uprościła zasadę ugorowania 4% gruntów ornych, dając możliwość uprawy roślin bobowatych, motylkowych lub międzyplonów ścierniskowych. Nie będzie jednak można stosować przy ich uprawie środków ochrony roślin, co też jest niezasadne. Nasze działania w tym zakresie są skuteczne i jest to dobra informacja dla wszystkich rolników.

    Jednocześnie pojawiają się również głosy, że będzie ograniczane pogłowie zwierząt. Chcę stanowczo podkreślić, że nie ma żadnych innych przepisów, które zmuszałyby rolników do ograniczenia pogłowia zwierząt. W Polsce produkcja zwierzęca jest traktowana priorytetowo. Jest duże wsparcie finansowe ze środków WPR, w ramach dobrostanu zwierząt, są dopłaty do produkcji, a także dopłaty do ras zachowawczych.

    Jednakże z całą mocą chcę podkreślić, że Komisja Europejska musi zrozumieć protestujących rolników, że wszelkie zmiany powinny być uczciwe, a kolejne pomysły na transformację klimatyczno-środowiskową muszą być przejrzyste, racjonalne, przygotowane w ścisłej współpracy z rolnikami. Dlatego oczekujemy od europejskiego komisarza do spraw rolnictwa przejrzystości w działaniu i jasnego zobowiązania Komisji Europejskiej do maksymalnego ograniczenia i uproszczenia wymogów zielonego ładu. To oczekiwania, które dziś wyrażają nasi rolnicy.

    Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Na skutek zbyt dużego otwarcia obszaru Unii Europejskiej i napływu towarów z Ukrainy największe straty ponieśli właśnie rolnicy polscy. Nie ma wątpliwości, że trzeba pomagać Ukrainie, ale otwarcie na import produktów rolnych do Unii nie może być takie, jakie jest obecnie, gdyż rolnicy z Polski i innych krajów unijnych nie wytrzymają konkurencji.

    Jeśli chodzi o wymianę handlową z Ukrainą, to w 2023 r. Polska odnotowała nadwyżkę handlu ogółem z Ukrainą w kwocie 6,9 mld euro, a więc w roku 2023 mamy nadwyżkę w wysokości prawie 7 mld euro w handlu z Ukrainą ogółem. Natomiast w przypadku handlu rolno-spożywczego wartość eksportu z Polski do Ukrainy w 2023 r. wyniosła troszkę ponad 1 mld euro. Z kolei wartość importu z Ukrainy do Polski - ok. ponad 1,6 mld euro. A więc deficyt, różnica między importem a eksportem wynosi 650 mln euro na niekorzyść Polski. Podaję te liczby, abyśmy mieli świadomość tego, że całkowite zamknięcie granicy może spowodować wstrzymanie polskiego eksportu towarów do Ukrainy, co może skutkować likwidacją wielu miejsc pracy. Przypominam, że mamy istotny eksport polskich przetworów mlecznych do Ukrainy.

    Uregulowanie handlu rolnego z Ukrainą jest jednym z priorytetów resortu rolnictwa, który zabiega o to, aby wypracować jak najlepsze rozwiązania i decyzje. Były one zgłaszane podczas rozmów z unijnym komisarzem do spraw handlu panem Dombrovskisem oraz ministrami rolnictwa wielu krajów Unii podczas ostatniego posiedzenia Rady Unii do spraw rolnictwa w styczniu tego roku. Kolejne spotkanie Rady ministrów rolnictwa Unii odbywa się w najbliższy poniedziałek w Brukseli. Tam również będę w tych sprawach rozmawiał i składał propozycje rozwiązań.

    Jednocześnie od połowy stycznia w ministerstwie rolnictwa prowadzone są rozmowy bilateralne z Ukrainą, na które Komisja Europejska wyraziła swoje przyzwolenie. Jesteśmy przeciwni daleko posuniętej liberalizacji handlu z Ukrainą, która ma obowiązywać do czerwca 2025 r. w ramach tzw. kolejnego ATM-u. Dążymy do wypracowania porozumienia dwustronnego z Ukrainą, które mogłoby skutecznie zastąpić obecne krajowe embargo na zboża, ale także rozszerzyłoby zakres ochrony naszego rynku o inne wrażliwe produkty, takie jak cukier, drób, jaja, mrożone maliny, sok jabłkowy, olej słonecznikowy, olej rzepakowy.

    Docelowo chcemy, aby były wprowadzone istotne ograniczenia w napływie wrażliwych towarów z Ukrainy z uwzględnieniem szczegółowych kontroli na granicy. Odnośnie do sytuacji na granicy chcę podkreślić, że przepływ towarów z Ukrainy podlega kontroli wielu służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i jakość żywności i pasz, a kontrole są prowadzone zgodnie z unijnymi i krajowymi przepisami. Ministerstwo rolnictwa jest w stałym kontakcie z podległymi mu inspekcjami prowadzącymi kontrolę w zakresie importu, importowanych towarów. Myślę tu o Inspekcji Weterynaryjnej, o inspekcji fitosanitarnej, o inspekcji jakości żywności, a także o Krajowej Administracji Skarbowej czy sanepidzie, które pełnią kluczową rolę w dopuszczaniu do obrotu towarów importowanych spoza Unii, w tym z Ukrainy. Krajowa Administracja Skarbowa kontrolowała także napływ tzw. zboża technicznego.

    Obecnie prowadzimy przegląd procedur na wszystkich etapach kontrolnych produktów rolno-spożywczych na granicy z Ukrainą realizowanych przez nasze służby celne. Szukamy też sposobów na poprawę koordynacji działań wszystkich służb granicznych. W mojej ocenie ta koordynacja jest w zakresie kompetencji ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji.

    Szanowni Państwo! Oprócz postulatów związanych z zielonym ładem i nadmiernym importem z Ukrainy rozumiemy potrzeby rolników związane z jak najszybszym otrzymaniem należnych środków z tytułu płatności bezpośredniej. Mamy pełną świadomość, że rolnicy nie mają obecnie jak finansować nowych wydatków związanych z uruchomieniem produkcji rolniczej. Zbliża się wiosna, dlatego kierownictwo resortu oraz agencja zabiegają o jak najszybszą wypłatę kolejnych płatności.

    Rok 2023 był pierwszym rokiem wdrożenia reformy WPR i konieczne było wprowadzenie wielu zmian. Jedną z ważniejszych zmian był obowiązek wdrożenia w ramach płatności bezpośrednich tzw. ekoschematów. Konieczne było m.in. dostosowanie systemu informatycznego agencji. Niestety z powodu zaniedbań poprzedniego kierownictwa agencji odpowiednie oprogramowanie nie zostało przygotowane na czas. Obecnie podejmowane są działania w celu jak najszybszego uruchomienia rozwiązań, które pozwolą na naliczanie pozostałych do wypłaty płatności. Płatności w ramach ekoschematów powierzchniowych będą wypłacane w pierwszych dniach marca br. Wczoraj na stronach ministerstwa podaliśmy stawki dla poszczególnych ekoschematów obszarowych.

    Wysoka Izbo! Szanowni Państwo! Zgodnie ze złożoną producentom rolnym obietnicą zabezpieczyliśmy środki w obecnym budżecie na, po pierwsze, dopłaty do kukurydzy - 1 mld zł. Pamiętajmy o tym, że poprzedni rząd nie zabezpieczył w budżecie środków finansowych na dopłaty do kukurydzy. Uruchomiliśmy nabór wniosków dla producentów kukurydzy. Rolnicy mogą zatem składać wnioski do końca lutego. Wysokość pomocy jest zróżnicowana, wynosi od 1 tys. zł do 500 zł, w zależności od województwa.

    Mamy środki na pomoc klęskową, w tym suszę i niekorzystne zjawiska atmosferyczne - kolejny 1 mld zł. Nabór wniosków przez agencję rozpocznie się 29 lutego i potrwa do 15 marca. Wypłata pomocy rozpocznie się w marcu br. gospodarstwom rolnym, w których szkody wyniosły powyżej 30% średniej rocznej produkcji roślinnej. Ministerstwo rolnictwa analizuje możliwość objęcia pomocą również gospodarstw, w których wystąpiły szkody wynoszące do 30% średniorocznej produkcji roślinnej.

    Od dzisiaj są dopłaty do oprocentowania kredytów płynnościowych i skupowych - ok. 1 mld zł. Limit akcji kredytowej dla tych kredytów na lata 2023 i 2024 określony został na poziomie 12,5 mld zł. W bieżącym roku ten limit wynosi 2,9 mld zł - będziemy zabiegać o jego zwiększenie. Wydłużony został okres udzielenia tych kredytów, do 30 czerwca 2024 r.

    Dopłaty do paliwa rolniczego to 1,66 mld zł. Nabór wniosków trwa od 1 do 29 lutego. Stawka zwrotu podatku akcyzowego, zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej, wynosi 1,46 zł do 1 l. Wypłata dotacji nastąpi w kwietniu.

    Otrzymaliśmy zgodę Komisji Europejskiej na wypłatę rekompensat producentom rolnym z tytułu braku zapłaty za sprzedane produkty rolne podmiotom skupującym, które stały się niewypłacalne w 2023 r. W ustawie budżetowej na 2024 r. zaplanowano na ten cel 100 mln zł. Do końca marca br. w oddziałach KOWR-u trwa nabór wniosków.

    Od początku 2024 r. producenci rolni mogą zawierać umowy ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich od strat spowodowanych niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi, mamy umowę podpisaną z dziewięcioma zakładami ubezpieczeń. Dopłaty do składki ubezpieczenia wynoszą 65%. Na dopłaty do składek ubezpieczeniowych w 2024 r. przewidziano kwotę 920 mln zł.

    Z budżetu Unii na rolnictwo i rozwój wsi beneficjenci wspólnej polityki rolnej otrzymają w 2024 r. za pośrednictwem Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa łącznie 25,9 mld zł, a więc prawie 26 mld zł, w ramach dopłat bezpośrednich, ekoschematów, interwencji rolno-środowiskowych, wsparcia pszczelarstwa i sektora owoców i warzyw oraz na inwestycje i rozwój gospodarstw rolnych.

    Ponadto niezbędne jest zwiększenie pomocy finansowej dla rolników w 2024 r., na które bardzo liczą. Na forum rządu przedstawione zostały potrzeby finansowe, wynikające z postulowanych przez środowisko rolnicze programów pomocowych, chodzi m.in. o dopłaty do zbóż, dopłaty do nawozów, podwyższenie dopłat do paliwa, wsparcie sektora trzody chlewnej oraz podatek rolny. To będzie przedmiotem dalszych prac rady miejskiej.

    Szanowni Państwo! Na koniec mojego wystąpienia chciałbym zwrócić się do polskich rolników.

    Drodzy Rolnicy! Nowe kierownictwo resortu od samego początku prowadziło i w dalszym ciągu prowadzi rozmowy z protestującymi rolnikami. Chcielibyśmy, aby efektem naszej wspólnej pracy było porozumienie w sprawie rozwiązania bieżących problemów oraz wypracowanie programu na przyszłość. Te rozmowy chcemy rozpocząć w przyszłym tygodniu. To jest kontynuacja tych rozmów, które prowadziliśmy dotychczas. Rozumiemy problemy, z jakimi obecnie borykają się polscy rolnicy. Jest to wyzwanie, które wymaga zaangażowania i ustaleń (Dzwonek) na najwyższym poziomie krajowym oraz europejskim. Jednak pamiętajmy o tym, że wszystkiego nie da się naprawić z dnia na dzień, z tygodnia na tydzień czy z miesiąca na miesiąc. 8 poprzednich lat zaniedbań w rolnictwie zrobiło swoje, ale ostatnie 2 miesiące wytężonej pracy i zaangażowania przynoszą pierwsze efekty.

    Naszym wspólnym celem jest silne polskie i europejskie rolnictwo, które potrafi się obronić przed nieuczciwą konkurencją i decyzjami, które nie uwzględniają specyfiki prowadzenia produkcji rolniczej. Rolnicy nie potrzebują specjalnej instrukcji. Rolnicy dobrze wiedzą, co i jak produkować, kiedy stosować odpowiednie nawozy, jak dbać o środowisko i dobrostan zwierząt. Dlatego dzisiaj jesteśmy razem z naszymi rolnikami w dążeniu do rozwiązań i decyzji, które zapewnią im stabilność, opłacalność produkcji rolniczej i zabezpieczenie żywności dla naszego społeczeństwa. Bezpieczeństwo żywnościowe zapewniają polscy rolnicy, a to jest polska racja stanu. Dlatego w sprawach tak istotnych jak interes polskiego rolnictwa potrzebna jest mądrość działania i wspólne wyjście poza polityczne interesy i podziały. Bardzo dziękuję za uwagę. (Oklaski)